Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

Początkowo zwała się Doroty i mieściła się tutaj fabryka papierosów

22-11-2015 16:52   Janusz Ludwiczak

Ulica ta pojawia się po raz pierwszy na planie Poznania w 1892 roku. Początkowo otrzymała nazwę Doroty (Dorotheenstrasse). Pod numerem 5 mieściła się fabryka wyrobów tytoniowych. Z opisywanej ubiegłym tygodniu ulicy Winklera przechodzimy przez Jarochowskiego i Park Kasprowicza na ulicę Wojskową, której poświęcamy kolejny odcinek naszego cyklu "Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic".

Ulica Wojskowa:

• Długość: 624 m
• Kod pocztowy:
  • 60-792 od numeru 1 do 9h nieparzyste oraz od 4 do 10a parzyste
  • 60-802 od numeru 11 do 25 nieparzyste oraz 16 do 24a parzyste
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń - UP Poznań 2 (ul. Głogowska 17), najbliższa poczta - AP Poznań (ul. Grunwaldzka 17)
• Ilość budynków: 24
• Najwyższy numer: 25
• Status drogi: gminna/lokalna, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Michała Archanioła (ul. Stolarska 7)
• Obwód wyborczy:
  • ul. Wojskowa 1A, 1B, 1C, 1D, 3A, 3B, 3C, 3D, 3E, 3F, 3G, 3H, 3J, 3K, 3L, 5, 6, 8, 8A, 9F, 9G, 9H, 10, 10A – komisja nr 51, II LO (ul. Matejki 8/10)
  • ul. Wojskowa 11/13a, 11/13b, 11/13c, 11/13d, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 24a, 25 – komisja nr 52, Szkoła Podstawowa nr 71 (ul. Przybyszewskiego 37)
• Obwód szkół:
  • ul. Wojskowa 1A, 1B, 1C, 1D, 3A, 3B, 3C, 3D, 3E, 3F, 3G, 3H, 3J, 3K, 3L, 5, 6, 8, 8A, 9F, 9G, 9H, 10, 10A – Szkoła Podstawowa nr 26 (ul. Berwińskiego 2/4), Gimnazjum nr 33 (ul. Wyspiańskiego 27)
  • ul. Wojskowa 11/13a, 11/13b, 11/13c, 11/13d, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 24a, 25 –Szkoła Podstawowa nr 71 (ul. Przybyszewskiego 37), Gimnazjum nr 33 (ul. Wyspiańskiego 27)
• Policja: Komisariat Poznań-Grunwald (ul. Rycerska), rewir It, rejon dzielnicowych 3t.

Skrót omijający Rondo Jeziorańskiego

Ulica Wojskowa ma 624 metry długości, przebiega z północy na południe, łącząc ulicę Marcelińską z Wyspiańskiego. Przecina ją jedynie ulica Grunwaldzka.

Najpierw nazywała się Doroty

Ulica ta pojawia się po raz pierwszy na planie Poznania w 1892 roku. W tym samym czasie na działce pomiędzy ulicą Ułańską a Wojskową powstały zabudowania batalionu taborów, w których w latach 1919-1939 stacjonował 7. Pułk Strzelców Konnych Wojennych.

Początkowo otrzymała nazwę Doroty (Dorotheenstrasse). W 1911 r. otrzymała polską nazwę ul. Św. Doroty. 5 stycznia 1920 roku przemianowano ją na Wojskową, ze względu na sąsiedztwo koszar. W 1939 r. Niemcy znów przemianowali ją na Dorotheenstrasse. Po zakończeniu II wojny światowej Polacy przywrócili ulicy nazwę "Wojskowa" i tak pozostało do dziś.

Najstarsze budynki mają ponad 120 lat

Najstarsze budynki pod numerem 8 i 10 pochodzą z przełomu XIX i XX wieku. Były to obiekty koszar. W latach 1930-1939 wzniesiono kamienice przy ul. Wojskowej 15, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 i 25.

Pod koniec lat 90. Spółdzielnia Mieszkaniowa "Wielkopolanka" wybudowała okrągły budynek na rogu Wojskowej i Wyspiańskiego, naprzeciwko Areny.

Z kolei w latach 2008-2014 po zachodniej stronie ul. Wojskowej, w miejscu gdzie znajdowała się wytwórnia papierosów (o której więcej poniżej) kielecki deweloper Echo Investment wybudował dwa bloki osiedla "Kasztanowa Aleja". W każdym z budynków powstało 141 mieszkań 1, 2, 3 i 4-pokojowych o powierzchni od 37 do 94 m kw. Każdy lokal posiada ogródek, balkon, taras lub loggię. W sumie mieszkają tutaj 282 rodziny.

Produkowano tutaj papierosy

Przy ul. Wojskowej 5 mieściła się Fabryka Wyrobów Tytoniowych "Sarmatia", która powstała w 1920 r. Zakład założyli państwo Gurzyńscy. Produkowano tutaj m.in. popularne papierosy "Płaskie", a także cygara, fajki i inny tytoń. Jak przyznał w jednym z wywiadów w poznańskiej prasie w 1922 r. dr Stanisław Gurzyński: "Rozpoczęliśmy z kapitałem akcyjnym, wynoszącym 30 milionów marek, obecnie kapitał ten wynosi 80 milionów marek. I – jak pan widzi – plany nasze zdołaliśmy szybko zrealizować". Projekt udało się zrealizować dzięki wsparciu prywatnych kapitalistów i Banku Związku Spółek Zarobkowych.

Fabryka Wyrobów Tytoniowych składała się z dziewięciu oddzielnych budynków, połączonych wiszącymi balkonami. Zakład posiadał własną elektrownię.

W czwartym roku działalności nastąpiła monopolizacja przemysłu tytoniowego. Fabryka nie była już prywatna. W 1993 r. Wytwórnia Wyrobów Tytoniowych zostaje przekształcona w spółkę akcyjną Skarbu Państwa. W 1998 roku Wytwórnia Wyrobów Tytoniowych S.A. zmienia nazwę na Reemtsma Polska S.A. (obecnie zwie się Imperial Tobacco Polska S.A.) i przenosi produkcję do Jankowic. Tym samym zamknięta zostaje fabryka przy ul. Wojskowej, a nieruchomość zostaje sprzedana. Obecnie mieszczą się tutaj bloki mieszkaniowe.

Koszary i magazyny taborów

Po przeciwnej stronie, w obrębie ulic Wojskowej, Wyspiańskiego i Ułańskiej mieści się obecnie kompleks mieszkaniowo-handlowo-usługowo-hotelowy City Park oraz Stare Koszary.

Zespół budynków przeznaczony był dla dolnośląskiego batalionu taborów nr 5 w latach 1890-1892 po południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej, obok koszar 2. pułku huzarów przybocznych. Budynki usytuowane na czworokątnej działce dzieliły ją na cztery dziedzińce. Wzdłuż ulicy Wojskowej usytuowano budynek koszarowy oraz dom dla rodzin podoficerów. Południowa część kompleksu miała charakter gospodarczy i była podzielona na dwa dziedzińce do jazdy. Dokonano tego za pomocą budynku na planie litery T, mieszczącego trzy stajnie dla 226 koni oraz ujeżdżalnię na ich styku – pisze Przemysław Maćkowiak, prezes Towarzystwa Miłośników Miasta Lubonia, historyk i znawca fortyfikacji w "Atlasie architektury Poznania" (Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2008).

W latach 2006-2008 powstał tutaj kompleks apartamentowy z hotelem pięciogwiazdkowym i galerią handlową City Park.

Kompleks składa się z 3 budynków A, B, C, z których dwa pierwsze są po rewitalizacji dawnych koszar wojskowych. Budynek A i B to obiekty dwukondygnacyjne zaś C pięciokondygnacyjny. Kompleks ma charakter półotwarty: bramy są zamykane na noc, w dzień można wejść do części ogólnodostępnej.

Przebiła Grunwaldzką

Jesienią 2009 roku nastąpiło "przebicie się ulicy Wojskowej przez ulicę Grunwaldzką". Przebudowano skrzyżowanie ulic Grunwaldzkiej i Wojskowej. W ciągu dwóch miesięcy powstał przejazd pomiędzy jezdniami, a torowiskiem, dzięki czemu kierowcy mogli jeździć ulicą Wojskową na wprost i dojechać bezpośrednio do ulicy Wyspiańskiego mijając tylko skrzyżowanie ulic Wojskowej i Grunwaldzkiej, bez konieczności nawrócenia na Rondzie Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Przebudowa skrzyżowania ulic Wojskowej i Grunwaldzkiej miała związek z generalną przebudową Ronda Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Prace trwały od 28 września do końca listopada. W ramach inwestycji przesunięty został również przystanek tramwajowy oraz powstała droga rowerowa.

Ciekawostki:

• "Wojskowa" to również nazwa przystanku tramwajowego na ul. Grunwaldzkiej, na którym zatrzymują się tramwaje linii nr 6, 13, 15 i 27.
• Podczas przebudowy Ronda Jeziorańskiego oraz Grunwaldzkiej ulicą Wojskową jeździły autobusy "za tramwaj" linii T2.
• Pod numerem 16 znajduje się należący do Spółdzielni Mieszkaniowej Grunwald Klub Seniora "Uśmiech", który od poniedziałku do piątku w godz. od 16 do 19 oferuje zajęcia brydża i robótek ręcznych.
• W przyszłym roku przeprowadzony zostanie remont chodników po zachodniej stronie ulicy Wojskowej, na odcinku między Marcelińską a Grunwaldzką. Będzie kosztować 50 tys. zł i zostanie sfinansowany ze środków Rady Osiedla Św. Łazarz.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• Zygmunt Zaleski, "Nazwy ulic w Poznaniu", Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926
• Praca zbiorowa, Atlas architektury Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008, s.265, ISBN 978-83-7503-058-7
• "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne

Fot: Biblioteka Uniwersytecka (4-8), fotopolska.eu (9-11,18), , blog.czajkus.com (12-17), Janusz Ludwiczak (pozostałe)

ZOBACZ TAKŻE: Na początku zwała się Kawaleryjską

ZOBACZ TAKŻE: W City Parku nie będzie już Almy - sklep został zlikwidowany?

ZOBACZ TAKŻE: Chcesz zrobić zdjęcia w City Parku - musisz mieć pozwolenie i oficjalną zgodę

ZOBACZ TAKŻE: Mieszkańcy Wojskowej nie zaparkują już po wschodniej stronie ulicy - ZDM chroni kasztanowce

ZOBACZ TAKŻE: Na ulicy Wojskowej nie będzie już dziurawych i nierównych chodników

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic