Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic, Reportaże, Ciekawostki

Od browaru po Pałac Sportu - ul. Śniadeckich

26-07-2015 23:16   Janusz Ludwiczak

Ulica ta pojawia się na planie Poznania po raz pierwszy w 1896 roku. W 1905 roku, gdy Łazarz znajdował się już w granicach miasta arteria otrzymała nazwę Herderstrasse (pol. Herdera). Po wschodniej stronie ulicy znajduje się zespół pięciokondygnacyjnych kamienic zbudowany w latach 1910-1914 dla Spółdzielni Mieszkaniowej Urzędników Niemieckich (Deutscher Beamter-Wohnungs-Bau-Verein). Projektantem budynku był Joseph Leimbach lub Max Biele. W kolejnym odcinku naszego cyklu "Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic" opisujemy ulicę Jana i Jędrzeja Śniadeckich.

Ulica Śniadeckich:

• Długość: 779 m
• Kod pocztowy:
  • 60-773 od numeru 1 do 23 nieparzyste
  • 60-774 od numeru 4 do 60 parzyste
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń - UP Poznań 2 (ul. Głogowska 17), najbliższa poczta - AP Poznań (ul. Grunwaldzka 17)
• Ilość budynków: 44
• Najwyższy numer: 60
• Status drogi: gminna/zbiorcza, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Michała Archanioła (ul. Stolarska 7)
• Obwód wyborczy: komisja nr 49 - Zespół Szkół Handlowych (ul. Śniadeckich 54/58)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 26 (ul. Berwińskiego 2/4), Gimnazjum nr 33 (ul. Wyspiańskiego 27)
• Policja: Komisariat Poznań-Targi (ul. Śniadeckich), rewir I, rejon dzielnicowych 1.

W kształcie kopniętej litery L

Ulica Śniadeckich ma 779 metrów długości. Prowadzi z północy na południowy wschód, łącząc Grunwaldzką z Głogowską. Ulica ta krzyżuje się z sześcioma ulicami: Grunwaldzką, Stolarską, Konopnickiej, Orzeszkowej, Parkową i Głogowską.

Ulica Śniadeckich tworzy granicę oddzielającą zabudowę Łazarza od terenów Międzynarodowych Targów Poznańskich.

Najstarsze budynki przy tej ulicy pochodzą z lat 1910-1914 roku. Są to kamienice pod numerami: 7, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 i 23, powstałe według projektu architekta Josepha Leimbacha dla potrzeb osiedla mieszkaniowego Spółdzielni Urzędników Niemieckich (DBWBV).

Najpierw zwała się Herdera

Ulica Śniadeckich pojawia się na planie Poznania po raz pierwszy w 1896 roku. W 1905 roku, gdy Łazarz znajdował się już w granicach miasta arteria otrzymała nazwę Herderstrasse (pol. Herdera, do nazwy tej powrócono jeszcze w trakcie okupacji niemieckiej). 5 października 1920 roku przemianowano ją na Jana i Jędrzeja Śniadeckich.

Zapowiedzią powstania ulicy była wiejska droga, przebiegająca z Łazarza w kierunku Bartoldowa (opisywanego przy ul. Skrytej), a dalej Jeżyc, pomiędzy rozległym cmentarzem żydowskim i placem ćwiczeń wojskowych dla taborów z prawej strony, a Zameczkiem Polnym i dalej, wyrosłym tutaj później zgrupowaniem will z lewej – pisze Zbigniew Zakrzewski w książce "Ulicami mojego Poznania. Przechadzki z lat 1918-1939".

Pałac Rządowy, który miał być siedzibą Politechniki

Spacer po ulicy Śniadeckich rozpoczynamy na rogu Grunwaldzkiej, gdzie znajduje się ogromny gmach Collegium Chemicum. Kamień węgielny pod budowę obiektu zaprojektowanego przez Edwarda Madurowicza i Rogera Sławskiego położono w 1920 roku. Inwestycję ukończono na przełomie 1928 i 1929 roku. Początkowo miała to być siedziba Politechniki Poznańskiej, jednak sprzeciw ministerstwa sprawił, że prace wstrzymano. Gmach stał się jednym z pawilonów wystawienniczych Powszechnej Wystawy Krajowej i służył jako Pawilon Rządowy. Po zakończeniu PeWuKi gmach przekazano Uniwersytetowi Poznańskiemu (obecnie Uniwersytet im. Adama Mickiewicza). Tym samym obiekt został przekształcony w Collegium Chemicum. Jednak przyszli chemicy nie mają tu zajęć, gdyż z początkiem roku akademickiego 2012/2013 Wydział Chemii UAM został przeniesiony do nowego budynku w kampusie na Morasku. W budynku przy zbiegu ulic Grunwaldzkiej i Śniadeckich zajęcia mają studenci Wydziału Farmaceutycznego i Katedry Chemii Farmaceutycznej Uniwersytetu Medycznego oraz studenci nowo uruchomionego Wydziału Anglistyki UAM.

Forma gmachu (m.in. attyki i alkierze) stanowiła, według Szymona Piotra Kubiaka, realizację krakowskiej odmiany stylu odrodzenia. W Poznaniu rozwiązania takie raczej się nie przyjęły.

Pomnik Lotnika

Pomiędzy gmachem Collegium Chemicum a Collegium Anatomicum (który opiszemy w następnym odcinku), na dawnym placu ćwiczeń taborów wojskowych znajdował się pomnik Lotnika odsłonięty w okresie międzywojennym.

Pomnik autorstwa rzeźbiarza Edwarda Wittiga przedstawiał lotnika posadowionego na wysokim cokole. Artysta rzeźbiarz starannie i z rozmachem traktował ogólną bryłę danej postaci, nie przywiązując specjalnej uwagi do wyrazu twarzy i innych szczegółów – objaśnia Eugeniusz Goliński w książce "Pomniki Poznania".

Miejska Szkoła Handlowa

Przechodzimy na drugą stronę ulicy. Za skrzyżowaniem z Stolarską znajduje się gmach Zespołu Szkół Handlowych im. Bohaterów Poznańskiego Czerwca`56. Kompleks powstał w latach 1927-1929 w stylu klasycyzującego modernizmu według projektu Stefana Cybichowskiego.

Pięciokondygnacyjny gmach został zbudowany na kształt litery E (ze skrzydłami zwróconymi w głąb działki) z dwoma domami profesorskimi (dwie kondygnacje) na flankach. Charakterystyczny dla bryły jest ogromny ryzalit w centrum, z dużą, przeszkloną powierzchnią obejmującą znaczącą część fasady. Według Szymona Piotra Kubiaka, znawcy poznańskiego budownictwa XX wieku, architektura obiektu odwołuje się do wzorów niemieckiej awangardy oraz do osiągnięć włoskiego budownictwa szkolnego tamtej epoki.

Podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929 r. Miejska Szkoła Handlowa pełniła rolę Pałacu Wychowania Fizycznego i Opieki Społecznej - tzw. Pałacu Sportu.

Komisariat, który stanie się posterunkiem, a nad bezpieczeństwem będzie czuwać Rycerska

Wracamy znów na wschodnią stronę ulicy. Przy wejściu na MTP, w pawilonie nr 21 znajduje się Komisariat Policji Poznań-Targi, który już niedługo ma zostać zlikwidowany.

Działanie komisariatu było mało efektywne. Tak jak do tej pory ten teren będzie patrolowany przez służby. W czasie imprez targowych będzie doraźnie uruchamiany punkt przyjmowania interesantów, w którym goście i wystawcy będą mogli złożyć na przykład zawiadomienie o kradzieży – tłumaczył nam w maju mł. insp. Andrzej Borowiak, rzecznik prasowy Komendanta Wojewódzkiego Policji w Poznaniu.

Komisariat targowy ma przestać działać 1 sierpnia. Jego funkcjonowanie mają przejąć policjanci z Grunwaldu, z komendy przy ul. Rycerskiej. Natomiast podczas targów uruchamiany będzie tymczasowy posterunek.

Komisariat Policji Poznań-Targi obejmuje nie tylko teren Międzynarodowych Targów Poznańskich, ale również obszar w rejonie ulic Bukowskiej, Przybyszewskiego, Reymonta, Wyspiańskiego, Berwińskiego, Głogowskiej i Roosevelta. W targowej komendzie pracuje 25 policjantów, wszyscy mają zostać przeniesieni na Rycerską.

Mieszkała tutaj błogosławiona Natalia Tułasiewicz

I wracamy znów na drugą stronę ulicy. W kamienicy przy ul. Śniadeckich 30 mieszkała błogosławiona Natalia Tułasiewicz. Urodziła się 9 kwietnia 1906 r. w Rzeszowie. Ukończyła Szkołę Podstawową w Kętach i Prywatne Gimnazjum Żeńskie w Krakowie. W 1921 r. przeniosła się wraz z rodzicami do Poznania, gdzie rozpoczęła naukę w Gimnazjum Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej, które ukończyła w 1926 roku. Następnie rozpoczęła studia na Uniwersytecie Poznańskim na wydziale filologii polskiej. Studia ukończyła w 1931 roku, a w 1932 roku uzyskała tytuł magistra filologii polskiej. W latach 1931-1937 była nauczycielką w prywatnej Szkole koedukacyjnej pw. św. Kazimierza i Gimnazjum Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej w Poznaniu.

W 1939 roku wraz z całą rodziną została wysiedlona z Poznania do Generalnego Gubernatorstwa pracowała w tajnym nauczaniu w Krakowie.

Od 1943 roku przebywała w Hanowerze jako pełnomocnik Rządu Londyńskiego i świecki apostoł w ramach Wydziału Duszpasterskiego konspiracyjnej organizacji "Zachód". Misję swą podjęła wśród robotników, pracując wraz z nimi w fabryce. Zdekonspirowana została na wiosnę 1944 roku przez nieostrożnego kuriera z Polski. Przez pół roku więziona była w Hanowerze i Kolonii, gdzie przeszła ciężkie śledztwo. Z wyrokiem śmierci odesłana została do hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück, gdzie zginęła 31 marca 1945 roku.

W czerwca 1999 roku w Warszawie papież Jan Paweł II włączył Natalię Tułasiewicz w poczet błogosławionych w grupie 108 błogosławionych męczenników. Natomiast w grudniu 2003 roku na budynku kamienicy przy ul. Śniadeckich 30 odsłonięto tablicę pamiątkową, którą ufundowała ówczesna Rada Osiedla Targowego.

Stuletnie kamienice dla niemieckich urzędników

Po wschodniej stronie ulicy Śniadeckich znajduje się zespół pięciokondygnacyjnych kamienic zbudowany w latach 1910-1914 dla Spółdzielni Mieszkaniowej Urzędników Niemieckich (Deutscher Beamter-Wohnungs-Bau-Verein). Projektantem budynku był Joseph Leimbach lub Max Biele.

Wykorzystując spadek terenu i lekkie zakrzywienie ulicy, wprowadzono zewnętrzne dziedzińce ujęte płytkami skrzydłami bocznymi. Wzbogacona w ten sposób linia zabudowy została przeciwstawiona ujednoliconym, uproszczonym fasadom połączonych kamienic. Dzięki umieszczeniu klatek schodowych w narożnikach domów, udało się uniknąć przechodniego i niedoświetlonego pokoju narożnego, typowego dla XIX-wiecznych kamienic z oficynami bocznymi. W skromniejszych mieszkaniach zrezygnowano z holu, który stał się pomieszczeniem typowym dla mieszkań większych, bardziej luksusowych – wskazuje dr Hanna Grzeszczuk-Brendel w "Atlasie architektury Poznania" (Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2008).

Browar Huggera

W 1874 r. przy zbiegu ulic Głogowskiej i ówczesnej Herdera (obecnie Śniadeckich) powstał Browar Poznański "Feldschloss" Towarzystwo Akcyjne. W 1892 r. browar ten za kwotę miliona marek kupiło dwóch bankierów z Monachium: J. Neu i Rosenbuch. Później mieścił się tutaj browar Huggera. W 1929 r. budynek browaru został przebudowany na Restaurację Centralną PWK - największy wówczas lokal gastronomiczny w kraju. Następnie, do przełomu lat 80. i 90. przy ul. Śniadeckich 12a znajdował się zakład Lechii, w którym produkowano kremy i wody po goleniu. Historię tego miejsca zamyka klub dyskotekowy Disco Club Browar, który działał do końca lat 90.

Warszawski deweloper, firma Globe Trade Centre (GTC) chciała na działce po dawnym browarze Huggera postawić dwa biurowce. Kompleks biurowy miał składać się z dwóch ułożonych kaskadowo budynków (od 3 do 6 kondygnacji) o łącznej powierzchni ok. 15 tys. m kw. Kompleks Wilson Office Park zaprojektował znany poznański architekt prof. Stefan Kuryłowicz. Jesienią zeszłego roku działkę nabył fundusz inwestycyjny Garvest RE, który wybudował już biurowiec Pixel przy ul. Grunwaldzkiej, w którym mieści się siedziba portalu aukcyjnego Allegro. Ten sam inwestor rozpoczął budowę biurowca Bałtyk, który stanie tuż przy Rondzie Kaponiera.

Garvest chce wybudować tutaj osiedle mieszkaniowe, którego powierzchnia wyniesie ponad 13 tysięcy metrów kwadratowych. W kompleksie kilku budynków, które nie będą miały więcej niż pięć pięter powstanie w sumie 250 mieszkań. Wszystkie budynki będą połączone parkingiem podziemnym.

Caritas chciał tutaj urządzić noclegownię dla bezdomnych

W budynku przy ul. Śniadeckich 12 (przy Parkowej) poznańska Caritas chciała uruchomić przytulisko dla bezdomnych, w którym miała znaleźć się noclegownia dla 50 osób, jadłodajnia, ambulatorium i gabinet terapeutyczny.

Mieszkańcy ulicy Śniadeckich byli temu zdecydowanie przeciwni. Obawiali się, że do miejsca tego będą przychodzić osoby pijane. W dodatku obawiali się zagrożenia bezpieczeństwa. Ostatecznie w listopadzie 2013 roku zapadła decyzja, że przytulisko powstanie przy ul. Krańcowej.

Patronem dwaj bracia

JAN ŚNIADECKI – polski astronom, matematyk, filozof, geograf, pedagog, krytyk literacki i teoretyk języka, autor kalendarzy i poeta.

Urodził się 29 sierpnia 1756 r. w Żninie. Syn Jędrzeja (Andrzeja), miejscowego piwowara i rolnika (pełniącego wcześniej funkcję wójta), ławnika, starszego cechu piwowarów i burmistrza, oraz Franciszki z domu Giszczyńska. Brat Jędrzeja Śniadeckiego.

Zajmował się zagadnieniami pedagogiki, językoznawstwa i filozofii. We wrześniu 1781 został mianowany szefem katedry i profesorem matematyki wyższej i astronomii w Krakowie (Wyższa Szkoła Koronna). Wykłady z matematyki rozpoczął już 9 listopada 1781, a 11 miesięcy później (30 września 1782) zaczął wykładać astronomię. Był pierwszym w swej uczelni wykładowcą tych 2 przedmiotów w języku polskim. Wiosną roku 1782 (maj) został mianowany członkiem Rady Wizytatorskiej (powołanej przez Komisję Edukacji Narodowej), a 5 miesięcy później (październik 1782) powołano go na stanowisko sekretarza Uniwersytetu (piastował je przez niemal 5 lat).

Jesienią roku 1782 wystąpił z projektem zbudowania obserwatorium astronomicznego w Krakowie na terenie Ogrodu Botanicznego. Wspierał H. Kołłątaja w czasie jego sporu z biskupem K. Sołtykiem. Był jednym z członków Kolegium Fizycznego (prezesem był wówczas J. Jaśkiewicz), pracując nad ułożeniem ustaw tegoż Kolegium. W 1784 (rok po braciach Montgolfier) wraz z Janem Jaśkiewiczem skonstruował pierwszy w Polsce balon.

W filozofii był wrogiem metafizyki i romantyzmu, spekulacji i apriorycznych dociekań. Był zwolennikiem empiryzmu oraz przeciwnikiem Kanta.

Zmarł 21 listopada 1830 r. w Jaszunach koło Wilna.

JĘDRZEJ ŚNIADECKI – polski lekarz, biolog, chemik, filozof i publicysta-satyryk. Urodził się 30 listopada 1768 r. w Rydlewie koło Żnina.

Był profesorem chemii i medycyny w Szkole Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego (w 1803 przekształconej w Cesarski Uniwersytet Wileński) i Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie. W latach 1806–1836 był prezesem Towarzystwa Naukowego Lekarskiego. Był członkiem rzeczywistym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk. Zmarł w wieku 69 lat w Wilnie 11 maja 1838 roku.

Ciekawostki:

Spacerując ulicą Śniadeckich warto zwrócić uwagę na okno - loggie na piętrze kamienicy pod numerem 4. O każdej porze roku wygląda ono zupełnie innej. Mieszkańcy zamieniają swój balkon w prawdziwy przydomowy niepowtarzalny ogródek.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• Praca zbiorowa, Atlas architektury Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008, s.265, ISBN 978-83-7503-058-7
• System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne

Zdj. arch: Jan Kurek (15), Biblioteka Uniwersytecka, fotopolska.eu, Cyryl - Cyfrowe Repozytorium Lokalne, Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Komisariat targowy będzie działać do końca lipca

ZOBACZ TAKŻE: Przy Parku Wilsona powstanie hotel i kompleks 250 mieszkań

ZOBACZ TAKŻE: Mieszkańcy Śniadeckich i okolic stanowczo nie chcą przytuliska dla bezdomnych

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic