Ulica Potworowskiego:

• Długość: 289 m
• Kod pocztowy:
  • 60-212 od 1 do 13 nieparzyste
  • 60-209 od 2 do 22 parzyste
  • 60-223 od 15 do 17 nieparzyste
• Urząd pocztowy: obszar doręczeń i najbliższa poczta - FUP Poznań 74 (ul. Chociszewskiego 18/20)
• Ilość budynków: 17
• Najwyższy numer: 22
• Status drogi: gminna/zbiorcza, układ uzupełniający
• Komunikacja miejska: brak
• Parafia: Matki Boskiej Bolesnej (ul. Głogowska 97)
• Obwód wyborczy:
  • ul. Potworowskiego 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 10a, 11, 12, 13, 14, 16, 18, 20, 22 - komisja nr 40, Szkoła Podstawowa nr 69 (ul. Jarochowskiego 62)
  • ul. Potworowskiego 15, 15a, 17, 17a - komisja nr 43, Gimnazjum nr 51 (ul. Potockiej 38)
• Obwód szkół: Szkoła Podstawowa nr 90 (ul. Chociszewskiego 56), Gimnazjum nr 53 (ul. Winklera 11)
• Policja: Komisariat Poznań-Grunwald (ul. Rycerska), rewir III, rejon dzielnicowych 25

Pomiędzy Parkiem Kasprowicza a Głogowską

Ulica Gustawa Potworowskiego ma 289 metrów długości i jest jednokierunkowa. Prowadzi z zachodu na wschód, łącząc Jarochowskiego z Głogowską. Arteria krzyżuje się z czterema ulicami: Jarochowskiego, Bogusławskiego, Kasprzaka i Głogowską.

Powstała na PeWuKę

Za czasów pruskich ulica ta istniała na planach miasta jako zamysł urbanistyczny i nie posiadała nawet nazwy. Dopiero w okresie przygotowań do PeWuKi, czyli Powszechnej Wystawy Krajowej, która odbyła się w 1929 roku rozplanowano dokładnie otoczenie wystawy i wytyczono tereny pod zabudowę. Wtedy też ulica uzyskała patrona i powstały pierwsze budynki - kamienice o numerach 2, 2a, 4 i 4a, należące do Magistratu. Dziś po nich nie ma już śladu - pisze Andrzej Adamkiewicz na łamach Miesięcznika Parafii Matki Boskiej Bolesnej.

Najstarsze budynki przy ulicy Potworowskiego znajdują się pod numerami 1, 15/15a oraz 17/17a. Kamienice te powstały w latach 30. XX wieku. W 1937 roku wzniesiona została kamienica pod numerem 3, która niedawno została odrestaurowana. Elewacja budynku zyskała kolor różowo-łososiowy, a mieszkania zamieniły się w biura.

W rejestrze zabytków znajdują się również obiekty wybudowane w połowie ubiegłego wieku - pod numerem 2 oraz 16-22. Ten drugi został zbudowany przez Spółdzielnię Mieszkaniową "Grunwald" w 1954 roku. Pięciokondygnacyjny blok, którego kubatura wynosi 12 550 metrów sześciennych, a powierzchnia 2970,5 m kw. składa się z czterech klatek schodowych. Budynek jest całkowicie podpiwniczony, z częścią składu opału wychodzącą poza obrys przyziemia. Fundamenty w postaci ław betonowych zbrojonych. Ściany zewnętrzne murowane z cegły pełnej na zaprawie cementowo – wapiennej. Stropy prefabrykowane DZ-3. Stropodach z typowych prefabrykowanych płyt korytkowych, pokryty papą. Cztery dwubiegowe klatki schodowe wykonane z elementów prefabrykowanych (bieg typowy i płyta podestowa).

W 1954 roku wzniesiono również blok pod "dziewiątką", znajdujący się na rogu ul. Bogusławskiego.

Najpierw Rostworowskiego, później Petervischerstrasse, aż do Rutkowskiego

Ulica ta pojawia się po raz pierwszy na planie Poznania w 1927 roku. Wtedy otrzymała imię Generała Rostworowskiego. Na PeWukę patronem ulicy zostaje Gustaw Potworowski, jednak nie na długo. Dziesięć lat później, gdy wybucha II wojna światowa i miasto przejmują hitlerowcy, ulica zostaje przemianowana na Petervischerstrasse (Piotra Vischera, żyjącego w latach 1460-1529 jednego z najwybitniejszych niemieckich giserów i mistrzów odlewnictwa swojej epoki, pochodzącego z Norymbergi).

Na przełomie lat 40-tych i 50-tych, wraz z przedłużeniem po drugiej stronie ulicy Głogowskiej – [została] ulicą Henryka Rutkowskiego. Po odzyskaniu niepodległości [ta część ulicy] powróciła wraz do pierwotnej nazwy - Klaudyny Potockiej - pisze Andrzej Adamkiewicz na łamach Miesięcznika Parafii Matki Boskiej Bolesnej.

Pozostałości po ulicy Rutkowskiego są do dziś, czego dowodem jest numeracja. Budynki przy ul. Potworowskiego mają numer od 1 do 17 (strona nieparzysta) oraz od 2 do 22 (strona nieparzysta). Natomiast obiekty przy ul. Potockiej zaczynają się od numeru 21.

Domy urzędnicze rozdzielone brukowaną uliczką

Po północnej stronie ulicy (patrząc na lewo idąc od Głogowskiej) znajduje się zespół zabytkowych budynków mieszkalnych dla urzędników.

Magistrat Poznania starał się w okresie międzywojennym zaspokajać głód mieszkaniowy różnych warstw społecznych, za pomocą taniego budownictwa komunalnego. Do marca 1929 50% mieszkań oddano do dyspozycji robotnikom i drobnym rzemieślnikom, a na drugim miejscu plasowali się pod tym względem niżsi oraz średni urzędnicy i pracownicy państwowi - dla nich oddano do użytku 17% mieszkań komunalnych.

Zespół zabytkowych domów urzędniczych, znajdujący się w obrębie ulic Kasprzaka, Stablewskiego, Głogowskiej i Potworowskiego składa się z dwóch okazałych budynków czynszowych (150 mieszkań), rozlokowanych wokół zielonego dziedzińca, przez którego środek przeprowadzono wewnątrzosiedlową brukowaną uliczkę (miały przy niej stanąć dwa mniejsze budynki dogęszczające osiedle, do czego jednak ostatecznie nie doszło). Pierwsze obiekty zrealizowano w 1928 r. (zakończenie całości - 1930), w wysokim stosunkowo standardzie, według projektu Jerzego Tuszowskiego. Zespół jest dziełem przejściowym w życiu tego architekta, w jego drodze od architektury klasycznej do modernizmu. Elewacje wyposażone są jeszcze w pilastry (boczne charakteryzują się dominacją klasycznych podziałów pionowych). Elewacja główna zaaranżowana jest natomiast w sposób modernistyczny - tutaj dominują linie poziome.

Prawie jak w dżungli...

Natomiast po drugiej ulicy znajduje się postój taksówek. Spacerując po południowej stronie ulicy (od strony Hetmańskiej) warto zwrócić uwagę na rosnące klony. Przechodząc tędy latem można poczuć się prawie jak w dżungli, gdyż drzewa rosną praktycznie nad głowami przechodniów.

Miały być nowe mieszkania, a straszy niedokończona budowa

Na działce przy ul. Potworowskiego 6, gdzie znajdowała się kotłownia, na przełomie 2006 i 2007 roku rozpoczęła się budowa siedmiokondygnacyjnego budynku mieszkalno-usługowego. Inwestorowi udało się jedynie wybudować dwa poziomy, w których miały znaleźć się garaże. Od kilku lat budowa stoi w miejscu.

Jesienią 2006 roku Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Dom Mus otrzymało pozwolenie na rozbiórkę starej kotłowni i budowę budynku mieszkalno-usługowego przy ul. Potworowskiego 6 (dz.170/17). W obiekcie planowane były kawalerki i mieszkania dwu- i trzypokojowe o powierzchni od 27 do 74 metrów kwadratowych, w cenie 7200 zł/m2 brutto. Deweloper oferował również wykupienie miejsc postojowych w podziemnym garażu w cenie 40 000zł brutto.

Początkowo inwestycja szła zgodnie z planem. Wybudowano pierwsze dwie kondygnacje podziemne, w których miały znaleźć się miejsca postojowe dla samochodów, skrytki lokatorskie oraz piwnice.

W 2007 roku zmienił się inwestor. Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Dom Mus ogłosiło upadłość likwidacyjną , a budowę przejęło Przedsiębiorstwo Obsługi Inwestycji Bud-Consulting. Równocześnie sprzedażą lokali zajęło się biuro nieruchomości Immobilien.

W tym samym roku inwestor wystąpił z wnioskiem o wycinkę drzew.

Wniosek o wycinkę drzew przyjął Wydział Ochrony Środowiska. Jednak pozwolenie nie zostało wydane - wskazuje Marcin Jędrzejczak z Biura Obsługi Inwestorów Urzędu Miasta.

Pojawiły się również problemy z własnością działki. Inwestor chciał uzyskać także pozwolenie na budowę drogi dojazdowej. Nieruchomość nie posiada odpowiedniego dostępu do drogi publicznej ze względu na ukształtowanie terenu, tj. znaczną, niemożliwą do niwelacji różnicę poziomu terenu.

Wygląda na to, że inwestor starał się o ustanowienie służebności na przejazd i wycinkę drzew. Jednak na przełomie 2008 i 2009 roku budowa stanęła. Nie ma również śladu po inwestorze, gdyż firma została zlikwidowana.

Ulica wielkopolskiego ziemianina, działacza społecznego i polityka pod zaborem pruskim

Gustawów Potworowskich było aż trzech. Pierwszy z nich żył w latach 1889-1951, był to polski dyplomata, poseł RP w Szwecji (1936-1942) oraz poseł RP w Portugalii (1944-1951). Gustaw Potworowski to również polski działacz polityczny związany z ONR, żołnierz NSZ i Armią Krajową (1915-2002). Jednak patronem ulicy jest wielkopolski ziemianin, działacz polityczny i społeczny, inicjator pracy organicznej, reprezentant Wielkiego Księstwa Poznańskiego, poseł w sejmie pruskim, członek Komitetu Narodowego Poznańskiego, prywatnie przyjaciel Karola Marcinkowskiego i żony Hipolita Cegielskiego (Walentyny).

GUSTAW POTWOROWSKI - urodził się 3 czerwca 1800 roku w Bielewie w powiecie kościańskim. Był synem Andrzeja Potworowskiego (1764–1810), i jego żony Ludwiki z Żychlińskich (zm. 1804). Oboje rodzice wywodzili się ze starych rodzin kalwińskich (ewangelicko-reformowanych).

Nauki początkowe pobierał w szkole pijarskiej w Warszawie, następnie przeniósł się do Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, którego jednak nie ukończył. Bez ukończonej szkoły średniej słuchał wykładów z prawa, nauk politycznych i kameralistyki w Bonn, Heidelbergu i Berlinie. Należał w tym okresie do studenckiej organizacji niepodległościowej „Polonia”, której wykrycie przypłacił karą więzienia. Jako kawalerzysta wziął udział w powstaniu listopadowym, zdobywając rangę porucznika. Ranny, został internowany pod Kłajpedą, skąd udało mu się zbiec.

Po 1831 r. skoncentrował się na działalności gospodarczej i społecznej w Wielkopolsce. W majątku Potworowskiego Gola (koło Gostynia) często spotykali się rzecznicy pracy organicznej. W 1835 stamtąd wypłynęła inicjatywa założenia Kasyna Gostyńskiego, na czele którego Potworowski stanął w 1838 r.. To samo środowisko zawiązało spółkę budującą Bazar w Poznaniu (1838) i Towarzystwo Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1841). Również w kierownictwie tych instytucji czołowe miejsca zajmował Gustaw Potworowski (prezes Towarzystwa Naukowej Pomocy od 1846 r.).

Wielokrotnie sprawował mandat posła na sejmy prowincjonalne (od 1843 r. ). W 1848 roku kierował Komitetem Narodowym w Poznaniu w okresie wydarzeń Wiosny Ludów. Był posłem pierwszej pruskiej konstytuanty, a także w kolejnych kadencjach sejmu pruskiego. Zdecydowanie występował w obronie uprawnień Polaków, zarówno w mowach sejmowych, jak i publikacjach. Kierował Kołem Polskim, a w latach 1848-1850 także Ligą Polską. Jako wieloletni przywódca opozycji polskiej w Wielkopolsce cieszył się dużym autorytetem moralnym wśród ludności polskiej.

Zmarł 23 listopada 1860 roku w Lesznie. Całe życie pozostawał członkiem tamtejszej ewangelicko-reformowanej parafii św. Jana (braci czeskich). Z małżeństwa z Klementyną z Chłapowskich miał trzech synów i córkę.

Ciekawostki:

• w willi pod numerem 11 znajdował się oddział PZU. Obecnie w budynku tym, który przeznaczony był na sprzedaż znajdują się prywatne biura.
• po przeciwnej stronie, przy zbiegu z ul. Bogusławskiego znajduje się schron przeciwlotniczy.
• ulica Potworowskiego znajduje się jeszcze w Kępnie. Natomiast w Grębaninie (niedaleko Kępna) mieści się skwer tego patrona.
• na parterze budynku przy ul. Potworowskiego 3 mieści się apteka, która powstała w połowie lat 90., w miejscu gdzie mieścił się wcześniej sklep spożywczy "Kasia". To jedyny punkt usługowy przy tej ulicy, oprócz apteki nie ma przy Potworowskiego żadnych sklepów, zwłaszcza spożywczych.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• "Spis zabytków architektury", red. Joanna Bielawska-Pałczyńska, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• Atlas architektury Poznania (praca zbiorowa), Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2008, s.131, ISBN 978-83-7503-058-7
• Kazimierz Sobkowicz, Architekci wielkopolscy – biogramy – dzieła – stowarzyszenia, cz.I, lata 1886–1939, wyd. Oddziału Poznańskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich, Poznań, 1988, s.133, ISBN 83-00-02480-8
• gazetka parafii Matki Boskiej Bolesnej
• System Informacji Przestrzennej - wykaz ZGiKM Geopoz
• wykaz dróg, Zarząd Dróg Miejskich
• lazarz.pl - materiały własne

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: Kobieta zginęła w pożarze mieszkania przy ul. Potworowskiego

ZOBACZ TAKŻE: Burza i wiatr powaliły drzewo na Potworowskiego. Przy Dworcu Zachodnim możesz zostać ochlapany

ZOBACZ TAKŻE: Procesja MBB przeszłą nową trasą. W tym roku nie było wspólnej procesji dwóch parafii {FOTOREPORTAŻ}

ZOBACZ TAKŻE: W czasie okupacji zwała się Joseph Haydn Strasse, w czasie komuny patronował jej Henryk Rutkowski

ZOBACZ TAKŻE: Spacer po Łazarzu - patroni naszych ulic