Wydarzenia, Oświata, Łazarskie kalendarium

Upamiętniono zamordowanych przez UB

09-10-2025 00:34   Janusz Ludwiczak

W środę, jak co roku uczniowie Szkoły Podstawowej nr 33 obchodzili Dzień Hołdu i Pamięci Ofiar Komunizmu. Pod tablicą znajdującą się na murze szpitala św. Rodziny przy ul. Jarochowskiego złożone zostały wieńce i zapalono znicze. To właśnie w tym miejscu znajdowała się katownia Urzędu Bezpieczeństwa, a śmierć poniosło kilkanaście osób.

Od 2013 roku Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 33 obchodzi Dzień Hołdu i Pamięci Ofiar Reżimu Komunistycznego.

Uroczystości rozpoczęły się w Szkole Podstawowej nr 33, gdzie Marta Szczesiak-Ślusarek z Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu wygłosiła prelekcje na temat tragicznych zdarzeń, które miały miejsce w dzisiejszym szpitalu św. Rodziny przy ul. Jarochowskiego.

– Następnie wspólnie złożyliśmy wieniec i zapaliliśmy znicz przy kamieniu upamiętniającym działalność śp. majora Zenona Wechmanna – niezłomnego działacza niepodległościowego i wielkiego przyjaciela naszej szkoły – informuje Szkoła Podstawowa nr 33.

W dalszej część złożono wieńce i znicze pod tablicę pamięci przy szpitalu Św. Rodziny.

– Nie przychodzimy tu dziś jedynie po to, by wspominać ponure czasy. Przychodzimy tu przede wszystkim, by dać świadectwo, że jako wspólnota chronimy od zapomnienia prawdziwych bohaterów. Że każde nazwisko, każda ofiara, każdy los - ma znaczenie. Jestem szczególnie poruszony liczną obecnością młodzieży. Wasze zaangażowanie to swoisty most łączący przeszłość z przyszłością. To wy będziecie dalej nieść pamięć o ludziach, często waszych rówieśnikach, którzy tracili wolność, byli bici, upokarzani, mordowani. Tylko dlatego, że nie godzili się na niesprawiedliwość – powiedział podczas uroczystości Jędrzej Solarski, zastępca prezydenta Poznania.

---

W budynkach przy zbiegu ulic Niegolewskich i Jarochowskiego początkowo mieścił się klasztor Karmelitek Bosych. Poznańskie karmelitki, po wysiedleniu przez pruskie władze ze swojego domu przy ul. Wieżowej, w 1875 roku znalazły się w Krakowie. Do Poznania powróciły w 1920 roku i nabyły od księżnej Marii Bogdanowej Ogińskiej willowy budynek przy ul. Niegolewskich 23, a więc opodal.

W czasie okupacji Niemcy urządzili w pomieszczeniach klasztornych szkołę muzyczną. W latach 40. i 50. XX wieku znajdował się tu Miejski Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W latach 1945-1947 w ogrodzie pod murem przy ulicy Bogusławskiego, tzw. "ścianą śmierci" rozstrzeliwano więźniów, a zwłoki zakopywano na miejscu. Na pierwsze szczątki ofiar natrafiono w 1955 roku, a w latach 1960-1961 podczas prowadzenia prac przy budowie pralni szpitalnej odkryto mogiły zbiorowe.

Dzięki staraniom Okręgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego Oddział Wielkopolska w 1991 roku przeprowadzono prace ekshumacyjne. W sumie od strony ul. Bogusławskiego i Niegolewskich odnaleziono 28 szkieletów oraz 40 czaszek.

Równo 25 lat temu, 17 września 1991 r. na murze, przy bramie Szpitala Św. Rodziny z udziałem m.in. byłych więźniów, którym udało się przeżyć i wydostać z miejsca kaźni odsłonięto tablicę pamiątkową. Jednak kilka lat później ją skradziono. Drugą tablicę odsłonięto we wrześniu 2008 roku.

Jesienią 2012 roku pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej poszukiwali szczątków ofiar komunizmu. Pod koniec września przeprowadzono badania georadarem.

– Urządzenie bardzo mądre, daleko zawansowane technicznie, wskazuje naruszenie struktury ziemi, tylko tyle, że nie daje odpowiedzi na charakter naruszenia struktury gleby. Mieliśmy bardzo dokładne wyniki badań georadarowych, które wskazywały na szereg miejsc, gdzie doszło do naruszenia struktury ziemi. Chcieliśmy potwierdzić wiarygodność wyników badań georadarowych i ostatecznie wyjaśnić sprawę dawnej siedziby UB, gdzie były tutaj rozstrzeliwany osoby. Pamiętajmy, że w latach 90. były już tu prowadzone działania ekshumacyjne i znaleziono ludzkie szczątki – mówił wówczas dr hab. Krzysztof Szwagrzyk, Pełnomocnik Instytutu Pamięci Narodowej ds. poszukiwań miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego lat 1944-56 i naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN we Wrocławiu.

Przy użyciu małej koparki przebadano ponad 1,5 tysiąca metrów kwadratowych terenu od strony ulicy Sczanieckiej. Gdy nic nie znaleziono wykop był zasypywany, a teren wyrównywany. Po całodziennych pracach nie znaleziono szczątków ofiar komunizmu.

– Spodziewaliśmy się, że mogą tutaj spoczywają jakieś ofiary. Przez dwa lata mieściła się tutaj siedziba Urzędu Bezpieczeństwa. Teren odgrodzony wysokim murem idealnie nadawał się wtedy do takich skrytych pochówków. Jest to rozległy teren. W tym budynku przez kilkadziesiąt lat urodziło się tysiące mieszkańców Poznania. W podziemiach do dzisiaj istnieją miejsca służące już do zupełnie innych celów, ale na ścianach znajdujemy napisy z imionami i nazwiskami, są tam wyryte krzyże, pozostawione rzeczy przez ludzi, którzy przez siedzibę UB przeszły. Jest to niezwykłe miejsce z dramatyczną historią – wskazywał dr Krzysztof Szwagrzyk.

Szpital Ginekologiczno-Położniczy Świętej Rodziny powstał tutaj zaraz po wojnie, a w 1980 roku został przyłączony do Szpitala Dziecięcego przy ul. Krysiewicza. Obecnie lecznice funkcjonują pod nazwą Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu.

Fot: Szkoła Podstawowa nr 33, Urząd Miasta Poznania

ZOBACZ TAKŻE: Za Niemców zwała się Ziethenstrasse. Nad ulicą znajdowały się drewniane pomosty - ul. Jarochowskiego

ZOBACZ TAKŻE: Na terenie Szpitala Św. Rodziny poszukiwano szczątków ofiar komunizmu

Byłeś świadkiem wypadku? Widziałeś dziurę w jezdni? Zamknęli Twój ulubiony sklep? W kranie nie ma wody? Zaginął Twój pies lub kot? Masz sprawę, która wymaga naszej interwencji?
Powiadom nas o tym: www.24.lazarz.pl lub wyślij e-mail 24@lazarz.pl
ŁAZ@RZ24 – Kontaktowa Platforma Czytelników jest do Twojej dyspozycji
Twórz razem z nami - by pomóc sobie i innym.