Wydarzenia, Łazarskie kalendarium, Kultura, Dni Łazarza, Ciekawostki

Gdy na Łazarzu było wzgórze, a na nim 110 lat temu zorganizowano Wystawę Przemysłową

25-05-2018 11:03   Janusz Ludwiczak

– Poznań kojarzony jest z Targami. Miejscem, które zbudowało tę tradycję jest obszar Łazarza. To tutaj zorganizowano dwie największe imprezy wystawiennicze z początku XX wieku: Wystawę Wschodnioniemiecką w 1911 r. oraz Powszechną Wystawę Krajową, tzw. PeWuKę w 1929 r. Pozostała po nich infrastruktura w postaci wydzielonych terenów i szeregu pawilonów wystawienniczych. Jednak historia wystaw zaczęła się tutaj już w 1908 r. – opowiada dr Liliana Krantz-Domasłowska, która w czwartek otworzyła "Wystawę Przemysłową na Wzgórzu Św. Łazarza".

Od czwartku na ogrodzeniu Zespołu Szkół Gimnazjalno-Licealnych przy ul. Jarochowskiego (na wysokości ul. Limanowskiego) można oglądać ekspozycję "Wystawa Przemysłowa na wzgórzu Św. Łazarza 1908". Autorka prezentacji, dr Liliana Krantz-Domasłowska, która dwa lata temu i podczas zeszłorocznych Dni Łazarza przygotowała wystawę "Ulica Głogowska. Historia miejsca - pamięć o miejscu", przedstawiającą jak niegdyś wyglądała główna ulica Łazarza i jakie sklepy znajdowały się przy Głogowskiej tym razem przedstawia miejsce, którego już nie ma, a było ważne, na 13 lat przed powstaniem Międzynarodowych Targów Poznańskich.

Prezentacja opowiada o miejscu, którego już nie ma, informuje również o wydarzeniu, które zapoczątkowało tradycje wystawiennicze na terenie Łazarza. Plansze eksponowane są w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca historycznej wystawy.

– Wystawa Przemysłowa na Wzgórzu Św. Łazarza została zorganizowana na terenie ogrodu Wilhelmshöhe (zwanym też Psią Górką) pomiędzy ul. Niegolewskich - Jarochowskiego - Limanowskiego. Skupiała około 150. polskich wystawców z terenu Poznania i okolic – tłumaczy dr Liliana Krantz-Domasłowska, historyk sztuki, autorka wystawy.

Zanim powstała "Wystawa Przemysłowa" teren należący do Adama Jeske, jednego z najbogatszych gospodarzy i wieloletniego sołtysa gminy św. Łazarz został w 1895 roku zakupiony przez restauratora Carla Rondholza i kupca Sally Latte. Założyli oni ogród rozrywkowy Wilhelmshöhe, określany jako "Wzgórze Św. Łazarza". Pierwotnie miał w tym miejscu powstać teatr letni Teatru Polskiego. W ogrodzie miały odbywać się spotkania dla mieszkańców.

Wystawa Przemysłowa została otwarta równo 110 lat temu, 28 czerwca 1908 r. i trwała do 11 lipca.

– Prezentowano "wyroby swojskie", czyli tylko polskiej produkcji. Uczestniczyły firmy duże i znane, jak i drobni rzemieślnicy z pojedynczymi eksponatami. Różnorodność towarów i branż, dobra jakość i estetyka miały świadczyć o potencjale polskich producentów. Wystawa objęła cały teren Ogrodu. Główne wejście prowadziło od strony ul. Niegolewskich. Ekspozycje prezentowane były w miejscach krytych - wolnostojących pawilonach, kioskach, namiotach oraz w głównej sali (pierwotnie restauracyjnej), półkrytych, czyli kolonadach oraz na terenie otwartym. W drugim ganku był m.in. namiot z tłuszczami fabryki M. Jezierskiego działającej od 1896 r., pawilon B. Śniegockiego reprezentujący Drogerię "Universum" z ul. Rycerskiej z ofertą artykułów fotograficznych i kosmetyczno-chemicznych i pawilon D. Stabrowskiego, Fabryka Musztardy i Konserw założona w 1893 r. Wśród wielu drobnych sprzętów prezentowany był "patent" B. Bąkowskiego na chwiejący się stół oraz biurko do ogrzewania z kafli – objaśnia Liliana Krantz-Domasłowska.

Na terenie ekspozycyjnym prezentowane były również maszyny i pojazdy, największą powierzchnię zajęła Fabryka Machin i Urządzeń Rolniczych Hipolita Cegielskiego. Na Wystawie Przemysłowej prezentowało się również 9 firm z Łazarza.

– Zakłady J. Dziabaszewskiego oraz J. Zeylanda mieściły się pod adresem Alejowa 7, na terenie Fabryki Maszyn i Lejarni Żelaza Napoleona Urbanowskiego (1872), który później przejęła firma Nitsche. Wśród wystawców byli też drobni rzemieślnicy: stolarz Roman Zieliński z ul. Kanta 5 (obecnie Krauthofera). Za "łóżeczko z przyrządem do rozkładania i używania dla dwóch dzieci" otrzymał medal brązowy. "Piecownik" Bronisław Kleinwechter z ul. Granicznej 2 zdobył srebrny medal za grób z zielonych kafli. Bednarz Walenty Senkowski z ul. Głogowskiej 47 zaproponował wanienkę do prania. Władysław Sałaciński reprezentował łazarską gastronomię serwując ciasta w bufecie, a w głównej sali prezentując wyroby z marcepanu. W latach 1906-1909 prowadził fabrykę cukierków oraz "Café Imperial" w kamienicy przy ul. Głogowskiej 85, należącej pierwotnie do piekarza St. Stolpe. Na wystawie znajdował się kiosk z wódeczkami, który prowadził destylator A. Zembski. Produkcję wódki ulokował on w kamienicy na rogu Głogowskiej 83 i Rynku Łazarskiego 1 – wskazuje Liliana Krantz-Domasłowska.

Wystawa Przemysłowa na Wzgórzu Św. Łazarza trwała do 12 lipca 1908 r. Na jej zakończenie prezes Towarzystwa Przemysłowego oraz Komitetu Organizacyjnego dr Andrzej Drygas odczytał listę 131. nagrodzonych wystawców, którzy uzyskali 55 dyplomów na złoty medal, 44 na srebrny, 11 na brązowy oraz 11 "Uznań". Nagrodzono też 11 kobiet, w tym Gertrudę Zeyland z ul. Alejowej 7.

"Wystawę Przemysłową na Wzgórzu Św. Łazarza 1908" można oglądać na ogrodzeniu Zespołu Szkół Gimnazjalno-Licealnych przy ul. Jarochowskiego do 22 czerwca.

Fot: Janusz Ludwiczak

ZOBACZ TAKŻE: "Ulica Głogowska była zielona, handlowa, tętniła życiem". Historyczna wystawa w sklepowych witrynach

ZOBACZ TAKŻE: Historia Głogowskiej w sklepowych witrynach

[serwis informacyjny]         [program 29.Dni Łazarza]