To było polskie expo, które zmieniło oblicze Łazarza

Ponad 4,5 miliona zwiedzających, 200 tysięcy gości z zagranicy, 65 hektarów powierzchni, 138 dni ekspozycji, 112 pawilonów wystawienniczych i 900 dni przygotowań - to w skrócie bilans Powszechnej Wystawy Krajowej, którą równo zorganizowano 87 lat temu.

Przez 138 dni, od 16 maja do 30 września 1929 roku Poznań i Łazarz tętnił życiem od rana do wieczorem. Na 65 hektarach, powierzchni trzy razy większej od dzisiejszych Targów odbywała się Powszechna Wystawa Krajowa, zwana "PeWuKą".

To było polskie Expo. Do dziś żadna wystawa w Polsce nie pobiła tych rekordów, nie tylko pod względem liczby zwiedzających. Jedną z największych atrakcji było wesołe miasteczko z ogromną kolejką górską. Gdyby nie Powszechna Wystawa Krajowa Poznań wyglądałby zupełnie inaczej. To właśnie PeWuCe miasto zawdzięcza Collegium Chemicum, szpital kliniczny, który wtedy był hotelem. Na wystawie prezentowano tylko produkty polskie, które udało się wyrobić w ciągu 10-lecia niepodległości. Tego typu wystawy przygotowuje się przynajmniej przez dwa, trzy lata. A całą infrastrukturę na PeWuKę łącznie z wybudowaniem pawilonów zrobiono w ciągu kilku miesięcy – zauważa Tomasz Mikszo, archiwum MTP.

Wystawa na ogromną skalę została zorganizowana w 10. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, a miała na celu pokazać dorobek odrodzonego państwa. Honorowy patronat nad PeWuKą objął Ignacy Mościcki, a na czele Komitetu stanął sam Józef Piłsudski.

"16 maja 1929 roku, punktualnie o godzinie 10 rano, do reprezentacyjnej hali targowej u zbiegu ulic Marszałka Focha [obecnie Roosevelta - przyp. red.] i Bukowskiej, przybył w asyście honorowego szwadronu 15. Pułku ułanów Prezydent Rzeczypospolitej, profesor Ignacy Mościcki. Kilka minut później przeciął nożyczkami biało-czerwoną wstęgę i wypuścił z dłoni białego pocztowego gołębia. W ten sposób, w obecności 1000 zaproszonych gości, otwarta została w poznaniu największa wystawa, jaką kiedykolwiek zorganizowano w Polsce - Powszechna Wystawa Krajowa" – piszą Marcin J. Januszkiewicz i Adam Pleskaczyński w książce "Podręcznik Poznańczyka albo 250 dowodów wyższości Poznania nad resztą świata".

Ekspozycja PeWuKi, która prezentowana była w 112 obiektach prezentowała polskie dokonania w dziedzinie przemysłu, handlu, rolnictwa, opieki społecznej, wychowania fizycznego, higieny, sportu, kultury, sztuki i nauki.

Na PeWuCe zaprezentowało się prawie 1,5 tysiąca wystawców, a przez prawie cztery miesiące wystawę odwiedziło ponad 4,5 miliona zwiedzających.

W pawilonach tematycznych, które były podzielone na pięć kompleksów i części było można zobaczyć przemysł ciężki, metalowy, lotniczy, samochodowy czy elektrotechnikę. Swoje pawilony miały też Przemysł Drzewny, Handel i Ubezpieczenia czy Rzemiosło. Panie chętnie odwiedzały Pawilon Pracy Kobiet oraz pawilony poświęcone włókiennictwu, konfekcji, galanterii i jedwabnictwu. Oryginalnym kształtem z trzema wieżami wyróżniał się Pawilon Przemysłu Wódczanego. Goście odwiedzali także Pawilon Przemysłu Likierowego i Koniakowego oraz pawilony Fabryki Czekolady Goplana, firmy E.Wedel i syn czy Browaru Okocimskiego. Sporo miejsca na Pewuce poświęcono także instytucjom publicznym i urzędom. Odwiedzić można było m.in. Ministerstwo Komunikacji, Ministerstwo Poczty i Telegrafów, Ministerstwo Rolnictwa czy Ministerstwo Reform Rolnych. Pewuka miała też swój Pałac Sztuki. Uruchomiono go w istniejącym do dziś Collegium Anatomicum. W ciasnych salach prezentowano m.in. dzieła Matejki i Wyspiańskiego.

Wielkim powodzeniem cieszyła się poznańska Palmiarnia z największym kompleksem roślinności tropikalnej w Polsce. Zwiedzający Pewukę mogli podziwiać największą fontannę ulokowaną w parku Wilsona.

Tereny PeWuKi obejmowały w sumie 65 hektarów, a więc teren trzykrotnie większy od dzisiejszego obszaru Międzynarodowych Targów Poznańskich. PeWuKa, którą można porównać jedynie do dzisiejszego EXPO (nawet Konferencja Klimatyczna COP14 nie była na taką skalę) obejmowała swoim zasięgiem niemalże 2/3 dzielnicy Łazarz: od dzisiejszych Targów, po Park Wilsona, Park Kasprowicza aż do skrzyżowania Reymonta i Grochowskiej. Dzięki PeWuCe powstał Dworzec Zachodni, Hotel Polonia (dzisiaj szpital kliniczny - poprzednio 111. Szpital Wojskowy), Collegium Chemicum czy Palmiarnia Poznańska.

Jedną z atrakcji Powszechnej Wystawy Krajowej było nieistniejące już Wesołe Miasteczko, w którym znajdowała się kolejka górska długości 2 kilometrów. Wesołe Miasteczko znajdowało się w Parku Kasprowicza, w miejscu dzisiejszego stadionu Energetyka przy ulicy Reymonta.

Znajdowały się tutaj cmentarze

W 1804 roku przy obecnej ulicy Głogowskiej i Śniadeckich powstał cmentarz żydowski, po likwidacji starego cmentarza, który znajdował się na tzw. Musznej Górze (czyli w okolicach dzisiejszego placu Wolności). W czasie II wojny światowej cmentarz ten został zniszczony przez hitlerowców. Po wojnie część cmentarza zajęły Międzynarodowe Targi Poznańskie. W latach 80., po rozbudowie targów natknięto się na pozostałości szczątków ludzkich, które przewieziono i pochowano w specjalnie wydzielonej kwaterze cmentarza na Miłostowie, oznaczając miejsce pochówku macewami pochodzącymi ze znalezionego miejsca. Cmentarz ten zajmował teren 4 hektarów.

W miejscu, gdzie obecnie dziś stoją pawilony 5 i 6 znajdowały się cmentarze katolickie. Pod koniec XIX wieku, ok. 1892 r. od strony ulicy Grunwaldzkiej i Śniadeckich utworzono cmentarz parafii farnej i Św. Marcina. Nekropolie te zlikwidowali Niemcy podczas II wojny światowej w 1944 r. Pochowanych ekshumowano, głównie na cmentarz Górczyński, ale również miejskie nekropolie na Miłostowie i Junikowie.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości na tym terenie stworzono zieleniec dla targów - Park Wystawowy, który istniał do 1979 roku.

Najwyższy budynek liczył 14 pięter

Dawny modernistyczny pawilon nr 15 zlokalizowany był w północno-zachodniej części terenu Międzynarodowych Targów Poznańskich. Został zbudowany w latach 1961-1962 według projektu architekta Józefa Jędrzejczaka z Poznańskiego Biuro Projektów Budownictwa Przemysłowego, skonstruowany przez inżynierów: Antoniego Mizery i Janusza Patelskiego. Znajdował się na terenie obecnego pawilonu nr 6a (zbudowanego w 2010 roku).

Pawilon numer 15 zabierał mnóstwo małych powierzchni użytkowanych przez różnego rodzaju spółdzielnie pracy. Na samej górze znajdowała się kawiarnia z punktem widokowym. Obiekt ten stał przy pawilonie nr 14, w którym mieściło się dawne kino "Czternastka", przed pawilonem nr 16, gdzie znajdował się bar Orkan oraz sąsiadował z najważniejszym pawilonem na MTP, czyli Pawilonem ZSRR – wyjaśnia Tomasz Mikszo z Międzynarodowych Targów Poznańskich.

Budynek był w dużym stopniu przeszklony i miał siedem kondygnacji, jednak piętra wypadały w połowie sąsiednich, tworząc jedenaście przemiennie wznoszących się półpięter o powierzchni 200 m kw. każde. Najwyższy targowy pawilon służył do eksponowania towarów o niewielkich gabarytach i ciężarach. Prezentowane były w nim m.in. różnego rodzaju dobra konsumpcyjne i precyzyjne.

Pawilon ten był jednak niepraktyczny. Jego stan techniczny pogarszał się. W połowie 2000 roku wieżowiec został zburzony.

Wieżowiec ten się nie sprawdził. Jego powierzchnia wystawiennicza była niezbyt duża. Przez ostatnie lata funkcjonowania pawilon był owinięty siatką, gdyż odrywały się z niego kawałki elementów – opowiada Tomasz Mikszo z MTP.

Z dawnym pawilonem nr 15 wiąże się pewna anegdota dotycząca najdłużej urzędującego premiera PRL, Józefa Cyrankiewicza.

Premier Cyrankiewicz wjeżdżał windą na ostatnie piętro i schodząc odwiedzał wszystkie pomieszczenia, a w każdym był częstowany alkoholem przez pracowników. Jakby premier Cyrankiewicz tam nie popijał to pawilon nie byłby znany – śmieje się Tomasz Mikszo.

Modernistyczny targowy biurowiec do dziś ma bliźniaka. Przy zbiegu ulic Zwierzynieckiej i Gajowej na Jeżycach, w pobliżu dawnej zajezdni tramwajowej, Muzeum Kazimiery Iłłakowiczówny i Starego Zoo znajduje się wieżowiec Zjednoczenia Przemysłu Ceramiki Budowlanej. Obecnie znajdują się w nim biura i siedziba jednej z niepublicznych uczelni wyższych.

Rok później Targi gościły 30 tysięcy młodych ludzi

Od 29 grudnia 2009 do 2 stycznia 2010 r. Poznań był gospodarzem 32. Europejskiego Spotkania Młodych, na które przyjechało ponad 30 tysięcy osób z różnych krajów świata. Nie zabrakło gości z Włoch, Francji, Niemiec, Portugalii, Hiszpanii, Chorwacji, ale także ze Szwecji, Holandii. Najwięcej uczestników spotkania Taize było jednak z Ukrainy, Węgier, Białorusi i oczywiście z Polski. Na spotkanie Taize zjechali także nie tylko Europejczycy. Nie zabrakło przedstawicieli z Azji, m. in z Singapuru, którzy przebywali na terenie Parafii Matki Boskiej Bolesnej.

Uczestnicy 32. Europejskiego Spotkania Młodych nocowali u rodzin. Każda z czterech łazarskich parafii (Św.Anny, Matki Boskiej Bolesnej, Chrystusa Sługi i Michała Archanioła) gościła po około 300 osób. Rano o godz. 8:00 odbywały się w parafiach msze święte, pół godziny później młodzież gromadziła się na wspólnych modlitwach i spotkaniach w małych grupach. Wieczorem na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich odbywało się wydawanie posiłków oraz wspólne modlitwy o godz. 19:00. W ciągu dnia uczestnicy spotkania Taize mogli uczestniczyć jeszcze w konferencjach i warsztatach, które odbywały się w halach MTP i m.in. na terenie Parafii Michała Archanioła.

Plac zbudowany na wzór Wenecji

Pomiędzy Iglicą, Akwarium i pawilonami nr 3, 3a i 4 znajduje się Plac Św. Marka, którego nazwa pochodzi od weneckiego odpowiednika. Początkowo nazywał się Placem Centralnym, a zaprojektował go główny architekt PeWuKi, Roger Sławski w 1929 roku. Plac o wymiarach 80x270 metrów usytuowany został przy nowo wymurowanej Hali Centralnej oraz istniejącej wcześniej drewnianej Hali Maszyn.

Przylegające elewacje hal z kolumnami stworzyły wokół tego placu zachwycającą kolumnadę, a w środku znajdowały się dwie imponujące fontanny: akt z delfinem autorstwa Marcina Rożka oraz obelisk z czterema figurami faunów projektu Adolfa Berezowskiego i Jana Golińskiego.

Po II wojnie światowej Plac Św. Marka stracił swoją pierwotną formę, nie odbudowano już kolumnady i fontann. Obecnie jest to największa otwarta przestrzeń na terenach targowych i służy m.in. do ekspozycji obiektów wielkogabarytowych oraz maszyn, urządzeń, czy taboru kolejowego. Na Placu Św. Marka w 2006 roku odbyła się premiera opery Ça Ira Rogera Watersa, która zgromadziła 14 tysięcy widzów. Rok później wystąpiła Sinéad O`Connor, a w 2009 roku w ramach Malta Festival zagrały zespoły: Nine Inch Nails i Jane`s Addiction. W 2012 roku na Placu Św. Marka po raz pierwszy zorganizowano akcję "Lato na Targach. Na powierzchni blisko 2 tys. m kw. usypano 850 ton piasku. Powstała tutaj plaża, na której przez całe wakacje można było pograć w siatkówkę, piłkę nożna czy badmintona, poopalać się na leżakach lub poleżeć pod parasolami oraz schłodzić się w kurtynach wodnych, a najmłodsi mieli do dyspozycji ogromną piaskownicę, w której można poszukać skarbów czy zbudować zamki z piasku.

Plac Św. Marka ma 187 metrów długości i 66,5 m szerokości.

Ulica Wystawowa miała przeciąć Targi i połączyć Most Dworcowy z Śniadeckich. Z terenu Targów w stronę Dworca Zachodniego prowadziła ulica Pusta

W 1905 roku na terenie dzisiejszych Targów pojawiają się dwie ulice: Lenaustrasse oraz Hauffstrasse. Projektowana jest również ulica, która dwadzieścia lat później otrzyma nazwę Wystawowa.

Ulica Lenaua (która otrzymała później polską nazwę - Heleny) prowadziła równolegle do ul. Roosevelta, łącząc Bukowską (teren Placu Marka) z Głogowską (w pobliżu dawnej Adrii). Z kolei ul. Hauffa, którą Polacy nazywali Pagórkową, a w 1920 r. przemianowali na Pustą prowadziła od Wieży Górnośląskiej do ul. Głogowskiej (w miejscu, gdzie obecnie znajduje się Wejście Południowe - dawniej Mc Donald`s). Obie te ulice zniknęły w 1929 r., kiedy to odbyła się Powszechna Wystawa Krajowa.

Z kolei na PeWukę powstała ulica Wystawowa. Projektowano ją już w 1905 r., zbudowano ok. 1924 r. Ulica Wystawowa prowadziła od ul. Śniadeckich (w miejscu, gdzie znajduje się Czteropak - pawilony 7 i 7a) na wschód i dalej wzdłuż Pałacu Targowego (pawilonu 12) pod Wieżę Górnośląską - obecnie Iglicę. Ul. Wystawowa znika z planów miasta w 1971 r. wraz z rozbudową Targów.

Autobusem do pawilonów

W latach 2004-2007 po Targach jeździł autobus, którym zwiedzający i wystawcy mogli dojechać z parkingu przy ul. Matejki bezpośrednio na tereny MTP. Przystanki znajdowały się m.in. przy pawilonach nr 3, 12, 14, 8, 17 (obecnie 6) i 5, a także przy Iglicy. Autobusy linii targowej jeździły w dni wystaw od godz. 8:00 do 18:00 co 10-20 minut. Opłatą za przejazd był bilet na Targi.

Są poznańskie już nie tylko z nazwy

W październiku 2015 r. Międzynarodowe Targi Poznańskie w 100% stały się własnością miasta. Minister Skarbu Państwa Andrzej Czerwiński i Prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak podpisali umowę przekazania 60 procent udziałów spółki MTP dla Miasta Poznań, które stało się jedynym właścicielem instytucji. Tym samym komunalizacja Targów stała się faktem.

O komunalizacji Międzynarodowych Targów Poznańskich mówiło się od 2009 roku. Skarb Państwa posiadał 60 procent udziałów, pozostałą część posiadało Miasto Poznań. Ministerstwo Skarbu Państwa początkowo rozważało prywatyzację MTP lub sprzedaż części swoich udziałów albo przekazanie ich na giełdę. Na to jednak nie zgadzał się samorząd, będący udziałowcem mniejszościowym.

23 hektary powierzchni

Skupmy się teraz trochę na architekturze. Łączna powierzchnia Międzynarodowych Targów Poznańskich liczy 23 hektary, na których znajduje się 15 pawilonów o łącznej powierzchni użytkowej ponad 200 000 m² i ponad 113 tys. m kw. powierzchni wystawienniczej w halach. Pozostałe 35 000 m² stanowi powierzchnia wystawiennicza na terenie otwartym. W sumie łączna kubatura wszystkich obiektów targowych wynosi 1,6 mln m³.

GMACH ADMINISTRACYJNY – neobarokowy budynek początkowo nosił nazwę Miejski Urząd Targowy. Powstał w latach 1924-1925 według projektu Stefana Cybichowskiego. Mieściła się tutaj Restauracja Belweder ze swą wspaniałą salą bankietową i koncertową, była najbardziej ekskluzywnym miejscem w Poznaniu. W Belwederze wydawano najhuczniejsze przyjęcia, podczas których oprócz targowych gości bawiła się do białego rana śmietanka towarzyska Poznania. Budynek został odbudowany po zniszczeniach wojennych w 1948 roku.
W latach 50. powstało tutaj studio telewizyjne. 1 maja 1957 r. nadano stąd pierwszy program, który wówczas oglądany był na 100 odbiornikach zarejestrowanych w mieście. Była to pierwsza siedziba Telewizji Poznań, która początkowo nadawała programy informacyjne, kulturalne, sportowe, publicystyczne i popularnonaukowe trzy razy w tygodniu, później codziennie.
Obecnie w budynku mieszczą się biura administracyjne. Pawilon nr 101 ma 4 483,3 m², kubatura - 22 132 m².

CENTRUM TARGOWE – charakterystyczny, sześciokondygnacyjny biurowiec został zaprojektowany w 1968 roku przez Miastoprojekt Poznań - proj. prof. Bolesław Schmidt, arch. Henryk Jarosz, który odpowiadał za projekt budowlany. Budowa obiektu rozpoczęła w 1971 roku, jednak zanim ją rozpoczęto ówczesna dyrekcja Międzynarodowych Targów Poznańskich musiała wykazać władzom, że ta inwestycja przyniesie zyski.
Jeden z sekretarzy KC [Komitetu Centralnego - przyp. red.] pytał mnie o rentowność. Taki budynek, tyle milionów będzie kosztował, a obliczyliście, ile z metra kwadratowego dewiz będziemy mieli? Więc wróciliśmy z projektem do hotelu i tam wyliczyliśmy z "sufitu". bo przecież ciężko było przewidzieć, jakie umowy, o jakiej opłacalności, będą na tej powierzchni podpisywane - wspominał na łamach Kroniki Miasta Poznania Zygmunt Węgrzyk, dyrektor MTP w latach 1966-1973.
Budowa pawilonu nr 100 zakończyła się w 1972 roku, a otwarcie "setki" miało miejsce na początku 1973 roku. To właśnie w tym budynku, w sali konferencyjnej Lech Wałęsa wygłosił słynne hasło: "Polska będzie drugą Japonią".
Prezydent Wałęsa odwiedził również pawilon Japoński. Japończycy nakręcili to cyfrową kamerą wideo, której myśmy w Polsce nie mieli. Wystawili oni specjalne tabliczki z informacją: "Chcesz zobaczyć konferencję z Wałęsą, przyjdź do pawilonu 2". Projekcja wyświetlana była na 16 telewizorach Sony – powiedział Andrzej Byrt, były prezes MTP.
Centrum Targowe ma sześć kondygnacji, 3 912 m² powierzchni użytkowej, a jego kubatura wynosi 16 591 m³. Obiekt przypomina kostkę. Przy jego budowie po raz pierwszy zastosowano w Poznaniu aluminiową ścianę kurtynową. Wykończenie budynku na ówczesne warunki, w czasach PRL odbyło się z wykorzystaniem drogich i luksusowych materiałów jak marmur i drewno egzotyczne. W środku "setki" zlokalizowano biura targowe, centrum prasowe, sale konferencyjne, Polską Izbę Handlu Zagranicznego i agendy Ministerstwa Handlu Zagranicznego. Obecnie w Centrum Targowym mieści się administracja i Zarząd MTP.

AKWARIUM – Wejście Wschodnie zostało zaprojektowane przez Studio Architektoniczne ADS jako główne wejście na teren Targów. Wcześniej w tym miejscu usytuowany był plac z masztami, tzw. Plac Masztowy. Pośrodku stała kula z literką P w środki - symbol Targów, obok znajdowały się klomby z kolorowymi kwiatami. Nie było wówczas zadaszonego wejścia, a kasy biletowe znajdowały się na zewnątrz. Budowa Holu Wschodniego rozpoczęła się pod koniec lat 90. Z założenia obiekt nie miał przysłonić całkowicie Iglicy. Przed projektantami stanęło niełatwe zadanie. Hol został wykonany ze specjalnego kilkuwarstwowego szkła wzmacnianego folią.
Podczas budowy obiektu natrafiono na tunel, prowadzący z Iglicy w okolice dworca kolejowego.
O tym tunelu wiedzieli starsi pracownicy Targów, którzy pamiętają, że w walcu przedwojennej Wieży Górnośląskiej, obecnej Iglicy znajdowało się jedno z ogromnych wejść łukowych. Tunel prowadził pod dzisiejszą ulicą Roosevelta do wyjścia przy torach obecnej trasy PeSTki. Ekipy budowlane miały duże problemy z jego wyburzeniem – opowiada Tomasz Mikszo z archiwum Międzynarodowych Targów Poznańskich.
Pod Targami był jeszcze drugi tunel, w kształcie dużej litery L, wzdłuż obecnego pawilonu 3 i 3a. Prowadził równolegle do ulicy Roosevelta i zakręcał prostopadle do Bukowskiej.
Na pewno istniał jeszcze do 1948 roku. Obecnie pod Targami nie ma już żadnych podziemi, sporo pawilonów została przebudowana, powstawały zupełnie nowe budynki a podczas prac budowlanych likwidowano wszelkie podziemne pozostałości – dodaje Tomasz Mikszo.
Budowa Holu Wschodniego (Głównego) MTP, zwanego Awarium zakończyła się w 2003 roku. Obiekt ma 28,15 m szerokości i 96,80 m długości, jego powierzchnia użytkowa wynosi 6 099,16 m², a kubatura - 61 864,9 m³.

IGLICA – o Iglicy piszemy więcej powyżej. Jeden z największych symboli Poznania powstała w latach 1954-1955 według projektu Bolesława Szmidta. Przy jej budowie wykorzystano oryginalne konstrukcje stalowe Wieży Górnośląskiej. Połączenia nitowe były wzorowane na konstrukcji paryskiej Wieży Eiffla.
Pawilon nr 11 ma 3 908 m³ powierzchni użytkowej, a jego kubatura wynosi 24 661 m³.

HALA REPREZENTACYJNA/CENTRALNA Z MAŁĄ IGLICĄ – znajdującą się na narożniku ulic Roosevelta i Bukowskiej powstała w latach 1928-1929 według projektu Rogera Sławskiego. Obiekt był głównym wejściem na tereny wystawowe Powszechnej Wystawy Krajowej. Mieściła się tutaj również sala koncertowa i kongresowa.
Charakterystyczna dla budynku jest przeszklona, wieloboczna wieża licząca 35 metrów wysokości. Określana jest przez niektórych mianem "małej Iglicy". Fasada tego budynku wyróżniała się masywnym doryckim portykiem, za którym umieszczono alegorie malarskie Jana Piaseckiego przedstawiające Przemysł, Rolnictwo i Handel, a także scenę jednoczenia ziem polskich po zaborach. Według Szymona Piotra Kubiaka, znawcy poznańskiej architektury, forma obiektu nawiązywała do osiągnięć Augusta Perreta. Wnętrze Hali Reprezentacyjnej urządzone było z przepychem, z licznymi zdobieniami i witrażami, umeblowanie wykonano ze szlachetnych gatunków drewna. Zainstalowane były w niej gazony i wazy z roślinnością. Wydzielono strefy wypoczynku i specjalne aneksy wyłożone dywanami. Pawilon miał symbolizować rozmach odbudowy kraju. Właśnie w Hali Reprezentacyjnej prezydent Ignacy Mościcki 16 maja 1929 r. dokonał symbolicznego otwarcia PeWuKi, przecinając wstęgę i wypuszczając białego gołębia.
W czasie II wojny światowej Hala Reprezentacyjna została zniszczona. Odbudowano ją w latach 1947-1948, początkowo funkcjonowała w niej restauracja, później pawilon wystawy, obecnie jest to część pawilonu 3A.

PAŁAC TARGOWY – czyli pawilon nr 12. Został wybudowany w latach 1924-1925 według projektu Stefana Cybichowskiego na V Targ Poznański. W czasie PeWuKi był to Pawilon Przemysłu Metalowego. W 1945 r., tuż po wojnie urządzono tutaj składnicę bezpańskich mebli i sprzętów gospodarstwa domowego. Wnioski o ich przydział można było składać w Zarządzie Miejskim.
Budynek jest żelbetowy, zbudowany na rzucie prostokąta i nakryty dachem dwuspadowym. Na słupach umieszczono antresolę. Pałac Targowy posiadał liczne, klasyczne ozdoby - attyki, ryzality i joński portyk głównej elewacji z herbem Poznania. Oświetlany był światłem dziennym dzięki specjalnie przeszklonej konstrukcji dachu, tzw. świetlikom. Obiekt został znacznie zniszczony podczas II wojny światowej. Powierzchnia użytkowa "dwunastki" ma 7 919,6 m², kubatura: 43 220 m³.

HALA PRZEMYSŁOWA (PAWILON 1) – powstała w latach 1947-1948 według projektu Stanisława Kirkina i Lucjana Ballenstaedta. Architekci ci odbudowali także sąsiednią Halę Przemysłu Ciężkiego. Hala nr 1 została zrealizowana na terenach dawnego cmentarza żydowskiego.
Obiekt jest trójnawowy. Nawa główna ma rozpiętość 32 metrów, a nawy boczne po 10 metrów. W momencie wybudowania był to największy obiekt wystawienniczy Targów. Doprowadzono doń m.in. bocznicę kolejową ze stacji Poznań Główny dla transportu wielkich eksponatów (hala przeznaczona była głównie do wystawiania osiągnięć przemysłu ciężkiego). Pawilon nr 1 ma 8 937 m² powierzchni użytkowej, a jego kubatura wynosi 70 931 m³.

HALA PRZEMYSŁU CIĘŻKIEGO / Muzyczny Pawilon 2 (MP2) – był to jeden z pierwszych pawilonów zbudowanych na Powszechną Wystawę Krajową. Hala powstała na przełomie lat 1928-1929 według projektu Rogera Sławskiego. Jej budowa kosztowała ponad 862 tysiące ówczesnych złotych. Hala ma formę żelbetowej bazyliki i kształt prostokątny. Pierwotnie zastosowano tu zupełnie nowatorski sposób nakrycia budynku (rozpiętość przęseł wynosiła 24 metry). Osiągnięto to w wyniku użycia pionierskiej trójprzegubowej ramy rozpierającej, na której osadzono dwuspadowy dach nawy głównej. Hala była bogato zdobiona detalami w stylu art déco, w tym m.in. podświetlanymi, szklanymi pseudokapitelami. Na elewacji szczytowej umieszczono rzeźby Jana Golińskiego (personifikacje przemysłu).
Budynek poważnie ucierpiał w czasie II wojny światowej. W 1947 został odbudowany przez Stanisława Kirkina i Lucjana Ballenstaedta z bardzo poważnymi zmianami - m.in. praktycznie wyeliminowano cały detal plastyczny. Zastosowano za to nowe odważne rozwiązanie dachowe w postaci wypukło-wklęsłej kolebki nad nawą główną. Ze względu na bardzo krótki termin realizacji inwestycji roboty wykonywało równocześnie 25 firm budowlanych i instalacyjnych. Obecnie hala nr 2 pełni dalej rolę pawilonu wystawienniczego, ale również nosi nazwę MP2 (Muzyczny Pawilon 2 - empedwójka). Odbywają się tu liczne koncerty, imprezy kulturalne czy występy Polskiego Teatru Tańca. Powierzchnia użytkowa: 8 126,2 m², kubatura - 62 866 m³.

PAWILON 3 – hala powstała na początku lat 70. Obiekt zrealizowano we współpracy z brytyjskim rządem, który zażądał jednak, by hala znajdowała się w miejscu reprezentacyjnym, przy centralnym placu targowym. Hala otrzymała nazwę "Pawilon brytyjski". W celu budowy pawilonu wyburzono istniejące tu wcześniej mniejsze obiekty wystawiennicze. Pawilon brytyjski (o stalowej konstrukcji) był w momencie oddania do użytku jedną z największych budowli ekspozycyjnych na MTP. Do jego reprezentacyjnego położenia zupełnie nie przystawała jednak architektura - banalna, uproszczona blaszana bryła, wykonana z miernej jakości materiałów i z brakiem zachowania stosownych proporcji. W roku 1999 pawilon został rozbudowany.
W ubiegłym roku przeprowadzono remont fasady "trójki". Remont objął zarówno zewnętrzną część budynku jak i przebudowę jego wnętrza. Elewacja wschodnia (od strony ulicy Roosevelta) i zachodnia (od strony terenu MTP – Placu Marka) pawilonu zostały poddane termomodernizacji. Nowa kolorystyka pawilonu nawiązuje do jasnoszarej tonacji ścian części pawilonu nr 3a rozbudowanego w roku 2001. Wzdłuż zachodniej ściany obiektu (od strony Placu Marka) w pasie o szerokości 7 metrów została wyremontowana nawierzchnia. W pawilonie przebudowane zostały pomieszczenia po byłych restauracjach "Szklarnia" i "Mr ToP". Przygotowano tam nowoczesne strefy gastronomiczne. Powstały sale konferencyjne wyposażone w systemy multimedialne. Usprawniona została komunikacja poprzez przebudowę wejść oraz wykonanie nowych schodów. Powierzchnia pawilonu nr 3 ma 14 223 m², a kubatura wynosi 126 9 m².

PAWILON 3A – cześć Hali Reprezentacyjnej. Obecny pawilon 3a został zbudowany w 1976 r. W 1999 r. został rozbudowany. Powierzchnia użytkowa pawilonu wynosi 12 704 m², powierzchnia wystawowa - 10 159,1 m², a kubatura: 112 914 m².

PAWILON 4 – zbudowany w latach 1954-1955 przez Miastoprojekt Stolica - Przedsiębiorstwo Projektowe Budownictwa Miejskiego Warszawa. Autorem projektu architektonicznego jest prof. inż. arch. Bolesław Szmidt.
Pawilon był jednym z obiektów oddanych do użytku na XXIV targi poznańskie, zaplanowane na przełom czerwca i lipca 1955. Były to pierwsze targi po przerwie w latach 1951-1954, wywołanej zimną wojną i związanymi z nią działaniami gospodarczymi rządu PRL. Architektura hali utrzymana jest w konwencji klasycyzującego socrealizmu, będąc jedynym przedstawicielem tego stylu na Targach. Pawilon przykrywa szeroki, kolebkowy dach nad główną nawą. Silnie zaakcentowane zostały boczne ryzality i portyki z kolumnami. W 2000 roku "czwórka" została lekko zmodernizowana. Do pawilonu dobudowano napowietrzne łączniki z pawilonu 3a i 5.

PAWILON 5 – największa hala wystawiennicza MTP. Zaprojektowany w 1995 r. przez Poznańskie Biuro Projektów Budownictwa Przemysłowego Poznań. Autorem projektu jest mgr inż. arch. Wojciech Tkaczyk. Pawilon został wybudowany w latach 1996-1998. Jego powierzchnia wynosi 27 563 m², a kubatura: 229 410 m³

PAWILON 5A (9) – Pawilon włoski zrealizowany we współpracy z Instytutem Handlu Zagranicznego Włoch. Został wybudowany w 1972 r. według projektu inż. O. Michelotti i Zygmunta Skupniewicza.
Obiekt wybudowano na terenie znacznie opadającym i sytuację tę wykorzystano, różnicując ilość kondygnacji i liczbę wejść od różnych stron. W podziemnej części urządzono kawiarnię Italia (polska strona finansowała tę część inwestycji, a Włosi resztę - wydali na budowę około 1,5 miliona dolarów, korzystając z obiektu tylko przez następne 10 lat). Estetyka pawilonu była purystyczna. Był on modernistyczną, kubiczną, przeszkloną bryłą z silnie zaznaczonymi pionowymi podziałami tafli szklanych. Podczas budowy napotkano trudności - konieczne było wysadzenie schronów z czasów II wojny światowej. Eksplozję wykonano w Boże Narodzenie 1971, kiedy większość ludzi była w domach.
W 2012 r. wybudowano łącznik, który połączył pawilony 5 i 5a (dawniej 9) - sam łącznik otrzymał nazwę "PAWILON 5G".
Powierzchnia użytkowa wynosi 5 132 m², kubatura: 47 921 m³.

PAWILON 6 – powstał w 1957 r. Zaprojektowany został w pracowni Miastoprojekt Poznań przez arch. Henryka Jarosza, Jerzego Leśniewicza i Jana Wellengera. W 2001 r. został przebudowany. Powierzchnia użytkowa wynosi 5 900,6 m², kubatura - 49 290 m³.

PAWILON 6A – jeden z nowszych pawilonów MTP. Powstał w latach 2009-2010 w miejscu dawnego pawilonu radzieckiego (nr 17) według projektu architektów Przemysława Borkowicza i Piotra Berełkowskiego ze Studia ADS. Pawilon ma powierzchnię 8 492,6 m², a kubatura liczy 122 905,30 m³.

CZTEROPAK – w latach 2006-2008 stworzono z zespołu czterech pawilonów - nr 7, 7a, 8 i 8a kompleks z przykryto szklano-drewnianymi dachami o łącznej powierzchni 22 tys. m kw. Zachowano przy tym istniejącą roślinność, tak że wewnętrzne aleje obsadzone są naturalnymi lipami (pasaże nazywane są Alejami Lipowymi). Czteropak był głównym miejscem odbywającej się w grudniu 2008 roku konferencji klimatycznej ONZ - COP14. Powierzchnia użytkowa łącznika wynosi 3 959,1 m², kubatura - 67 432,1 m³.

PAWILON 7 – został zbudowany w 1958 r. przez zespół architektów: Henryka Jarosza, Jerzego Leśniewicza, Jana Wellengera. Powierzchnia użytkowa pawilonu nr 7 wynosi 8 509,3 m², a kubatura liczy 57 611 m³.

PAWILON 7A – obiekt powstał w 1965 r. Wykonanie projektu i dostawę całej konstrukcji stalowej zapewniła Republika Federalna Niemiec. Powierzchnia hali ma 5 205,6 m², a kubatura - 52 476 m³.

PAWILON 8 – został wzniesiony w 1958 r. na podstawie projektu mgr inż. arch. Zygmunta Lutomskiego. Powierzchnia pawilonu liczy 3 013,4 m², kubatura - 32 789,1 m³.

PAWILON 8A – w 1977 roku powstał pierwszy pawilon 8a, na podstawie projektu arch. mgr inż. H. Jarosza z Biura Projektów Miasta. Był zwany "Pawilonem Szwajcarskim", gdyż przez wiele lat gościli tutaj Szwajcarzy. W 2013 roku stara "ósemka" została wyburzona, gdyż nie odpowiadała ona już współczesnym wymaganiom wystawienniczym. Poziomy pawilonu były zbyt niskie na ekspozycje i uniemożliwiały m.in. budowę piętrowych stoisk. Dlatego podjęto decyzję o całkowitym wyburzeniu pawilonu i budowie nowego pawilonu w nowoczesnej technologii przy jednoczesnej likwidacji piętra, dzięki czemu dopuszczalna wysokość zabudowy wzrosła z 4,50 do 10 m.
Nowy pawilon 8A ma 2800 m kw. powierzchni użytkowej, a jego kubatura wynosi 36 415 m³. Budynek jest połączony nadziemnym łącznikiem z Centrum Kongresowym (pawilon 15), w którym mieści się Sala Ziemi - największa sala kongresowo-widowiskowa w Polsce, mogąca pomieścić 2 tys. gości. Szeroki na ponad 6 metrów i długi na ponad 72 korytarz umożliwił organizację w pawilonie 15 dużych wydarzeń konferencyjnych i kulturalnych równolegle z większymi eventami w "czteropaku". Łącznik jest zawieszony na wysokości powyżej 5 metrów nad poziomem jezdni. Do jego budowy zostało użytych aż 520 m² szkła.

CENTRUM PRASOWE (PAWILON 10) – pawilon powstał w latach 1948-1949 na zamówienie Ministerstwa Komunikacji według projektu arch. prof. Bolesława Szmidta. W 1955 roku obiekt przekształcono w Pawilon Chiński. Całość kompozycji "dziesiątki" nawiązuje do modernistycznych zasad i dyspozycji przestrzeni. Oryginalna elewacja frontowa poprzez przerysowaną perspektywę pionowych żaluzje daje wrażenie głębi "telewizyjnej" witryny. Ze względu na swoje proporcje, kubistyczną bryłę częściowo osadzoną na słupach oraz minimalistyczny modernistyczny detal architektoniczny wciąż odbierany jest jako nowoczesny. Płaski dach i doświetlenie wnętrza za pomocą oryginalnych kopuł jest kolejną cechą modernistycznej architektury zastosowaną przez projektanta. Detal i aranżacje wnętrz są dziełem plastyków Szynkowskiego i Jezierskiego. Budynek został zmodernizowany w 2008 roku. Od 2009 roku mieści się tutaj Centrum Prasowe, oprócz konferencji prasowych odbywają się tutaj również uroczyste wydarzenia i spotkania. Powierzchnia użytkowa: 2 488,8 m², kubatura: 11 310 m³.

URZĄD CELNY (PAWILON 13) – budynek powstał 1973 r. Został zaprojektowany przez mgr inż. arch. Lecha Sternala przez Miastoprojekt - Poznań. Niegdyś mieściła się tutaj przychodnia lekarska MTP oraz biura spedycyjne. Obecnie jest to miejsce pracy Urzędu Celnego i Wydziału Księgowości. Budynek ten, który ma 2 034,5 m² powierzchni i 10 713 m³ kubatury nigdy nie był pawilonem wystawowym.

PAWILON 14 - wcześniej nosił numer 14b, a jeszcze poprzednio 28. Jest to pawilon wystawowy, ale również biurowy i konferencyjny. Obiekt został zaprojektowany przez Miastoprojekt Poznań, mgr inż. arch. Zygmunta Lutomskiego w 1978 r., powstał w latach 1985-1992. Jest to pierwszy szklany pawilon MTP. Jego powierzchnia użytkowa wynosi 4 911 m², a kubatura 26 272 m³.

CENTRUM KONGRESOWE (PAWILON 15) – pawilon wchodzi w skład centrum kongresowego Poznań Congress Center. Budynek został zaprojektowany w 1989 r. przez Poznańskie Biuro Projektów Budownictwa Przemysłowego, generalnym projektantem był mgr inż. arch. Wojciech Tkaczyk. Budowę obiektu, którą zrealizowało Poznańskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Przemysłowe nr 2 ukończono w 1994 roku. Był to pierwszy budynek w Poznaniu, w którym powstały schody ruchome.
Zaprojektowano go z myślą o pełnieniu różnych funkcji, tak więc może być dostosowywany zarówno do celów wystawienniczych, konferencyjnych, jak i rozrywkowych. Dysponuje otwartymi przestrzeniami o znacznej rozpiętości. Posiada też zaplecze biurowe, klubowe, warsztatowe i gastronomiczne. Wykonanie elewacji i bezpostaciowa bryła pozostawiały jednak wiele do życzenia od strony formalnej.
Pawilon przeszedł gruntowną modernizację w 2008 r. na konferencję klimatyczną COP 14. Na trzech poziomach znajduje się w sumie 38 sal konferencyjnych. Powierzchnia wystawiennicza obiektu wynosi 14 577 m², kubatura - 188 216 m³.

SALA ZIEMI – jedna z największych sal widowiskowo-kongresowych w Polsce, może pomieścić 2 tysiące widzów. Jej budowa rozpoczęła się pod koniec 2011 r. Ekipy budowlane musiały najpierw podnieść o kilka metrów konstrukcję dachu pawilonu nr 15. Po usunięciu 5 tysięcy metrów kwadratowych starej połaci dachu zamontowano siedem szerokich na 48 metrów i ważących blisko 200 ton łącznie stalowych dźwigarów, do których podwieszono przykrycie dachu. Zwiększenie wysokości obiektu, który urósł o blisko 4 metry, umożliwiło montaż teleskopowych trybun, na których w układzie amfiteatralnym może zasiąść ponad 1,5 tys. widzów. Dzięki podniesieniu konstrukcji dachu sala widowiskowa na ostatniej kondygnacji ma 11 metrów wysokości. Sala Ziemi wyposażona została również w panoramiczny ekran projekcyjny o powierzchni ponad 100 m kw.
Sala Ziemi ma 2250 m kw. powierzchni całkowitej, 55 metrów długości i 35 szerokości. Może być podzielona na dwie części, na dwie mniejsze sale, a także na aranżacje w układzie amfiteatralnym i płaskim oraz w układzie centralnym.

WTC – budynek stanowiący Wejście Północne MTP wraz z World Trade Center od strony ul. Bukowskiej. Budynek został zaprojektowany w 1973 przez Miastoprojekt Poznań - mgr inż. arch. Zygmunta Lutomskiego. Był przebudowywany kilkukrotnie - w 1982, 1988 i 1999 roku. Powierzchnia wystawiennicza obiektu liczy 13 039,2 m².

Nad pawilonami ma powstać parking, a w miejscu Adrii stanie nowe Centrum Targowe

W 2009 roku wyburzono Adrię, legendarne i kultowe miejsce dancingów i imprez, które funkcjonowało przez 50 lat. W miejscu tym MTP planują wybudować nowe Centrum Targowe, plany te pokrzyżował kryzys gospodarczy i inne plany inwestycyjne.

Targi chcą najpierw wybudować wielopoziomowy parking, który ma powstać nad pawilonami 1 i 2, a wjazd do niego będzie naprzeciwko trasy PeSTki (w miejscu dawnego Mc Donald`s). Ponadto MTP planują również stworzenie hotelu dla swoich gości.

Nasze najbliższe plany to budowa parkingu wielopoziomowego, modernizacja jednego z pawilonów z przeznaczeniem na hotel i otwarcie muzeum. Na razie są to plany. Hotel planujemy stworzyć w gmachu administracyjnym. Jeżeli powstanie ekskluzywna restauracja z trzema gwiazdkami Michelina to zaraz obok powstaje hotel, by goście mogli tam przenocować. Jeśli do nas przyjeżdżają goście na koncert na godzinę 20 to potem chcą się gdzieś położyć. Najbliżej będą mieli do naszego hotelu. W 2017 roku planujemy rozpocząć prace związane z realizacją parkingu, roboty mogłyby się zacząć w 2018 roku – przekonuje Przemysław Trawa, prezes MTP.

W przyszłym roku Targi zamierzają również sprzedać swoją nieruchomość przy zbiegu ulic Matejki, Grunwaldzkiej i Ułańskiej, na której mieści się parking. Na tym terenie ma powstać osiedle mieszkaniowe.

Parking przy ul. Matejki jest przeznaczony do zbycia. Nieruchomość chcielibyśmy sprzedać w roku 2017. Na naszym terenie wybudujemy wielopoziomowy parking, ale dopiero wówczas, gdy sprzedamy parking w obrębie ulic Matejki, Grunwaldzkiej i Ułańskiej – podsumowuje Przemysław Trawa.

Ciekawostki:

• Po Targach kursował kiedyś autobus
• W miejscu obecnego pawilonu nr 6a znajdował się najwyższy siedmiokondygnacyjny budynek. Na szczycie wieżowca znajdowała się kawiarnia z punktem widokowym.
• Pawilon 15 jest pierwszym budynkiem w Poznaniu, w którym powstały schody ruchome.
• Targi w Polsce znajdują się również w: Katowicach, Kielcach, Lublinie, Gdańsku i Szczecinie.
• W Poznaniu nie ma niestety ulicy Targowej, a mają ją: Warszawa (jedna z głównych ulic na Pradze), Katowice, Kraków, Łódź, Szczecin, Toruń czy pobliski Luboń.

Opracowanie na podstawie - źródła:

• Wikipedia
• materiały Międzynarodowych Targów Poznańskich
• "Spis zabytków architektury", Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2004
• lazarz.pl - materiały własne