130-lecie MPK: historia łazarskiej komunikacji - tramwaj na Głogowskiej pojawił się 124 lata temu

28-06-2010 11:10   Janusz Ludwiczak

Zobacz komentarze (0) * Skomentuj

W niedzielę MPK świętowało 130-lecie komunikacji miejskiej w Poznaniu. A kiedy pojawił się pierwszy tramwaj na Łazarzu i jak wygląda historia komunikacji miejskiej na Łazarzu?

• 1886 (4 kwietnia) - uruchomienie linii omnibusu konnego gminy łazarskiej z Placu Wilhelmowskiego do ul. Augusty (Niegolewskich)
• 1897 - rozpoczęcie budowy dwóch jednotorowych tras tramwajowych do ówczesnej wsi Górczyn, jako przedłużenie linii łazarskiej wzdłuż szosy Wrocławskiej (ul. Głogowskiej) z przystankiem końcowym przy skrzyżowaniu z dzisiejszą ul. Knapowskiego.
• 1898 - otwarcie trasy tramwajowej z Kaponiery na Górczyn (linia nr 4: Plac Wilhelmowski - Berlińska - Wiktorii - Brama Berlińska - Kaponiera - Głogowska - Św.Łazarz - Górczyn (do dzisiejszej ulicy Knapowskiego). Częstotliwość kursowania wynosiła co 20 minut.
• 1899 (19 maja) - wagony na linii łazarskiej kursują już co 10 minut.
• 1900 - wydłużenie linii łazarskiej z Górczyna do Tamy Garbarskiej.
• 1902 (22 czerwca) - otwarcie linii tramwajowej wzdłuż ulicy Augusty-Wiktorii (dzisiejsza Grunwaldzka) do Koszar przy ul. Ułańskiej.
• 1905 - wybudowanie drugiego toru na ulicy Głogowskiej i Roosevelta. Do tej pory linia była jednotorowa z mijankami.
• 1906 - uruchomienie kolejnej linii tramwajowej od ul. Augusty (Niegolewskich) do Placu Królewskiego (dzisiejszy Plac Cyryla Ratajskiego) oraz linii tramwajowej na trasie Nowoogrodowa (Matejki) - Plac Sapieżyński (Wielkopolski).
• 1906 - kupno przez Spółkę Posener Strassenbahn (Poznańska Kolej Elektryczna) działki przy ulicy Łazarskiej (obecnie Głogowska 131/133) z przeznaczeniem pod budowę drugiej zajezdni tramwajowej (pierwsza powstała na Gajowej). Rok później wybudowano sześć torów oraz halę zajezdniową i mały warsztat.
• 1907 (19 listopada) - otwarcie zajezdni tramwajowej przy ul. Głogowskiej
• 1907 - wybudowanie dwóch nowych mijanek na jednotorowej trasie w ciągu ulicy Łazarskiej pomiędzy ul. Augusty (Niegolewskich), a zajezdnią.
• 1908 - Przygotowania do budowy Mostu Dworcowego i przebudowa Kaponiery. Na ul. Lenaua (dzisiejszy teren Międzynarodowych Targów Poznańskich) powstaje torowisko objazdowe od ul. Bukowskiej do terenu dzisiejszego Dworca Zachodniego. Umożliwiło to podwyższenie nasypu na ulicy Głogowskiej i Roosevelta.
• 1909 - powstaje drugi tor na ulicy Augusty-Wiktorii pomiędzy Nowoogrodową (Matejki), a Ułańską.
• 1910 - przedłużenie dwutorowej trasy na ul. Augusty-Wiktorii (Grunwaldzkiej) do ul. Doroty (Wojskowej).
• 1911 - oddanie do użytku Mostu Dworcowego
• 1911 - oznaczenie linii tramwajowych numerami m.in.:
  linia nr 4 Łazarz (Górczyn) - Tama Garbarska o długości 5,7 km
  linia nr 5 Augusty (Niegolewskich) - Plac Sapieżyński (Wielkopolski) o długości 3,2 km
  linia nr 6 Koszary Terenu (Ułańska) Śródka o długości 4,9 km
  linia nr 7 Nowoogrodowa (Matejki) - Plac Sapieżyński (Wielkopolski) o długości 2,6 km
• 1912 - powstanie linii dwutorowej (bez mijanek) w ciągu ulicy Roosevelta i Głogowskiej (do Rynku Łazarskiego).
• 1927 - ułożenie drugiego toru na ulicy Łazarskiej (Głogowskiej) przy zajezdni.
• 1928 - powstanie linii tramwajowej na ulicy Sczanieckiej.
• 1929 - przedłużenie linii nr 6 na al.Reymonta, do terenu Powszechnej Wystawy Krajowej (PeWuKi).
• 1936 - wydłużenie linii tramwajowej w ciągu ul. Grunwaldzkiej do Ostroroga.
• 1931-1935 - rozebranie torów tramwajowych w ul. Reymonta.
• 1935-1937 - rozebranie części torów na pętlach przy ulicach Jarochowskiego i Sczanieckiej (dalszy, nieczynny fragment odcinka dwutorowego został zdemontowany w 1944 roku).
• 1943 - na ulicy Głogowskiej kursuje pięć linii tramwajowych:
  linia nr 4: Górczyn - Dębiec
  linia nr 5: Górczyn - Stary Rynek
  linia nr 11: Palacza (zajezdnia) - Winiary
  linia nr 12: Sczanieckiej (do wysokości Kasprzaka) - Plac Wielkopolski
  linia nr 14: Palacza (zajezdnia) - Św.Trójcy (Wilda)
• 1943 - na ulicy Grunwaldzkiej kursują trzy linie tramwajowe:
  linia nr 3: Grunwaldzka - Traugutta (przez Św.Marcin, Półwiejską i Wildę)
  linia nr 6: Grochowska - Stary Rynek
  linia nr 13: Ostroroga - Plac Wielkopolski
• 1956 - 1965 - włączenie do eksploatacji trasy tramwajowej w ciągu ulicy Sczanieckiej (do "trójkąta" na Bogusławskiego).
• 1962 - przeniesienie siedziby MPK wraz z dyrekcją i administracją z ulicy Gjowej do nowego biurowca (tzw. "Zrębca") przy Głogowskiej.
• 1965 - dzielnicę zasila aż 11 linii tramwajowych:
  linia nr 4: Górczyn - Św.Marcin - Półwiejska - Dębiec
  linia nr 5: Górczyn - Św.Marcin - Pl.Bernardyński - Garbary - Rzeźnia
  linia nr 10: Górczyn - Jeżyce - Ogród Botaniczny (Ogrody)
  linia nr 11: Sczanieckiej - Sołacz - Winiary
  linia nr 12: Górczyn - Most Dworcowy - Wilda - Dębiec
  linia nr 14: Sczanieckiej - Most Dworcowy - Starołęka
  linia nr 3: Junikowo - Wierzbięcice - Dębiec
  linia nr 6: Bolkowicka - Królowej Jadwigi - Warszawskie
  linia nr 13: Bolkowicka - Św.Marcin - Strzelecka - Starołęka
  linia nr 15: Junikowo - Winogrady
  linia nr 17: Bolkowicka - Plac Wielkopolski
  
• 1970 (23 lutego) - przekazanie do eksploatacji trasy z ulicy Grunwaldzkiej przez Reymonta i Hetmańską. Uruchomienie linii nr 20 z Junikowa na Górczyn.
• 1970 - powstanie trasy tramwajowej w ulicy Przybyszewskiego i powstanie łuków na dzisiejszym Rondzie Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
• 1972 - powstanie nowej pętli na Górczynie.
• 1973 - otwarcie nowej trasy tramwajowej w ulicy Hetmańskiej (pomiędzy Głogowską, a Traugutta).
• 1978 - uruchomienie linii nr 21 z Górczyna do al.Marcinkowskiego.
• 1980 - na Łazarzu kursują następujące linie tramwajowe:
  1: JUNIKOWO - Grunwaldzka - Reymonta - Hetmańska - Zamenhofa - ZAWADY (13,8 km)
  3: DęBIEC - Wierzbięcice - Most Dworcowy - JUNIKOWO (10,9 km)
  5: GÓRCZYN - Głogowska - Kaponiera - Strzelecka - OS.LECHA (9 km)
  6: MIŁOSTOWO - Krzywoustego - Most Dworcowy - Grunwaldzka - BUDZISZYńSKA (13,1 km)
  10: DęBIEC - Hetmańska - Głogowska - Winogrady - WILCZAK (9,3 km)
  11: GÓRCZYN - Głogowska - Winiarska - PI¡TKOWSKA (8,6 km)
  12: GÓRCZYN - Głogowska - Hetmańska - Zamenhofa - MIŁOSTOWO (11,7 km)
  13: JUNIKOWO - Grunwaldzka - Kaponiera - Św.Marcin - Strzelecka - Zamenhofa - STAROŁęKA (13,1 km)
  14: GÓRCZYN - Głogowska - Most Dworcowy - Marchlewskiego (Królowej Jadwigi) - Krzywoustego - STAROŁęKA (9,6 km)
  15: BUDZISZYńSKA - Grunwaldzka - Kaponiera - Winogrady - SERBSKA (POŁABSKA) (9,7 km)
  17: BUDZISZYńSKA - Grunwaldzka - Kaponiera - Most Teatralny - Plac Wielkopolski - MIŁOSTOWO (10,2 km)
  19: OGRODY - Przybyszewskiego - Reymonta - Hetmańska - STAROŁęKA (9 km)
  20: OGRODY - Przybyszewskiego - Reymonta - Hetmańska - DęBIEC (6,9 km)
  21: GÓRCZYN - Głogowska - Most Uniwersytecki - Armii Czerwonej (Św.Marcin) - MARCINKOWSKIEGO (powrót przez Most Teatralny) (5,1 km)
• 1986 - wybuch gazu na skrzyżowaniu Głogowskiej i Hetmańskiej wstrzymuje od 19 maja do 30 sierpnia ruch tramwajowy w ciągu ulicy Głogowskiej, Hetmańskiej i Reymonta. W tym czasie wymienione zostają instalacje podziemne oraz wybudowano wygodne wysepki przystankowe dla pasażerów. Poszerzona zostaje też jezdnia na ulicy Głogowskiej na odcinku od Rutkowskiego (Palacza) do Winklera eliminując ruch samochodowy z torowiska tramwajowego.
• 1988 - uruchomienie linii okólnej nr 0, która kursowała na trasie: OS.LECHA - Jedności Słowiańskiej (Chartowo, Żegrze) - Hetmańska - Głogowska - Most Dworcowy - Marchlewskiego (Królowej Jadwigi) - OS.LECHA. W 1992 roku modyfikacja trasy linii nr 0 (zamiast Królowej Jadwigi poprowadzenie przez Most Teatralny, Plac Wielkopolski i Rondo Śródka). "Zerówka" funkcjonowała do końca 1992 roku.
• 1991-1998 - dyrektorem MPK zostaje Jerzy Babiak (obecnie Przewodniczący Rady Osiedla "Łazarz" Spółdzielni Mieszkaniowej Grunwald i członek Stowarzyszenia "My Poznaniacy").
• 1991 (2 stycznia) - wprowadzenie szczegółowych rozkładów jazdy z godzinami i minutami odjazdów.
• 1991 (18 listopada) - zastąpienie tramwajów nocnych (4N: SERBSKA - Głogowska - Hetmańska - Os.Lecha - ZAWADY, 5N: GÓRCZYN - Głogowska - Św.Marcin - Strzelecka - ZAWADY, 13N: JUNIKOWO - Grunwaldzka - Św.Marcin - Strzelecka - Zamenhofa - STAROŁEKA) autobusami nocnymi (N31: Plewiska - Grunwaldzka - Kaponiera - Św.Marcin - Most Rocha - Zamenhofa - Starołęka, N32: Kacza - Głogowska - Kaponiera, N38: Kaponiera - Głogowska - Hetmańska - Os.Orła Białego).
• 1993 - wprowadzenie nowej taryfy - biletów czasowych. Reorganizacja układu linii tramwajowych.
• 1997 (1 lutego) - uruchomienie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju. Uruchomienie linii nr 15 z Piątkowa przez Łazarz (ul. Grunwaldzką) do Budziszyńskiej.
• 1997 (1 maja) - rozpoczęcie generalnej przebudowy ulicy Głogowskiej od Hetmańskiej do Ściegiennego (linia nr 3 skierowana na trasie WILCZAK - Głogowska - Hetmańska - PAMI¡TKOWA, linia nr 5: STOMIL -Głogowska - Hetmańska - DęBIEC, linia nr 8: MIŁOSTOWO - Grunwaldzka - Reymonta - GŁOGOWSKA/HETMAńSKA - Głogowska - MIŁOSTOWO, linia nr 11: PI¡TKOWSKA - Głogowska - GŁOGOWSKA/HETMAńSKA - Reymonta - Gruwnaldzka - PI¡TKOWSKA).
• 1998 (6-11 stycznia) - strajk pracowników MPK. Ulicą Głogowską i Grunwaldzką kursuje komunikacja zastępcza PKS i gmin podmiejskich. Tramwaje pozostają w zajezdni.
• 1999 (8 lutego) - otwarcie ulicy Głogowskiej po przebudowie. Linia nr 14 połączyła Piątkowo trasą szybkiego tramwaju (PeSTki) przez Łazarz na Górczyn.
• 1999 - budowa wiaduktu w ulicy Hetmańskiej nad torami kolejowymi. Z ulicy Hetmańskiej znikają tramwaje. 1 września po przebudowie Hetmańskiej powracają tramwaje linii nr 1 i 7, a "jedynastka" zostaje wydłużona z Piątkowskiej przez Głogowską, Hetmańską, GTR na Zawady.
• 2002 - generalny remont torowiska na ulicy Głogowskiej (od Dworca Zachodniego do Hetmańskiej).
• 2003 (1 marca) - jadącą wzdłuż ulic Głogowskiej i Hetmańskiej linię nr 11 (relacji: Piątkowska - Zawady) zastępuje nowa linia nr 18 (relacji: Ogrody - Starołęka).
• 2006 - od 1 czerwca do 31 sierpnia modernizacja skrzyżowania Głogowska/Hetmańska. Uruchomienie trzech tramwajowych linii wahadłowych (Linia W1: GŁOGOWSKA/HETMAńSKA - Głogowska - Roosevelta - Rondo Kaponiera - TOWAROWA - Most Dworcowy - Głogowska - GŁOG/HETM, Linia W2: GÓRCZYN - Głogowska - ZAJEZDNIA GŁOGOWSKA, Linia W3: RONDO JEZIORAńSKIEGO - Reymonta - Hetmańska - GŁOG/HETM) oraz autobusowej komunikacji zastępczej "ZA TRAMWAJ" (GŁOG/HETM - Hetmańska - Rolna - PAMI¡TKOWA).
• 2007 - otwarcie Muzeum Komunikacji na terenie zajezdni przy ulicy Głogowskiej.

Tekst został opracowany na podstawie książki "120 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu" Jana Wojcieszaka (wyd. Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2000)

Fot: Janusz Ludwiczak/archiwum

ZOBACZ TAKŻE: Prezydent Poznania jechał tramwajem (konnym). MPK świętowało 130-lecie {GALERIA ZDJęć}